VÀI CẢM NHẬN KHI ĐỌC SÁCH THƠ BẠN THƠ 9
(Chủ biên: Lý Phương Liên - Nguyễn Nguyên Bảy,
Nhà xuất bản Hội Nhà văn, 2019)
NGUYỄN VĂN HÒA
Nhà xuất bản Hội Nhà văn, 2019)
NGUYỄN VĂN HÒA
Thơ Bạn Thơ 9 là tập sách thơ thứ 9 (trọn bộ 10 tập) trong Dự án sách Thơ Bạn Thơ, Văn Bạn Văn do vợ chồng Nguyễn Nguyên Bảy - Lý Phương Liên làm Chủ biên, được khởi động từ năm 2012.
Khác với 8 tập thơ đã in trước, Thơ Bạn Thơ 9 ra đời phải trải qua nhiều công đoạn và tốn khá nhiều thời gian. Đặc biệt đây là tập sách chỉ in Thơ người thơ Việt ở nước ngoài. Có thể nói đây là Tuyển thơ khá ấn tượng, tập hợp những tác giả với nhiều tác phẩm mà có thể lâu nay bạn đọc trong nước đã từng nghe, từng biết; cũng có thể là những tên tuổi bạn đọc mới được nghe tên. Nhưng tất cả đó là tấm lòng, là tình cảm, nỗi chất chứa được gửi gắm vào thơ của những người con xa xứ.
Thơ Bạn Thơ 9 tập hợp 99 tác giả đang sống và làm việc ở nước ngoài (có một vài tác giả đã mất trong thời gian gần đây) với 326 bài thơ. Tập sách được tuyển chọn công phu, nhiều bài thơ khá hay với những cách liên tưởng, tư duy độc đáo. Đa phần các tác giả là những người lớn tuổi, họ là những người có trình độ, có vốn sống, vốn văn hóa. Cuộc đời họ đã đi qua với bao biến cố, thăng trầm của lịch sử và thời cuộc nên trong thơ cũng đầy ưu tư và nhiều nỗi niềm trăn trở.
Đọc hết tập sách, người đọc chắc chắn sẽ có những cảm nhận và đánh giá riêng của mình. Riêng tôi, tôi rất trân quý và đánh giá cao những bài thơ - người thơ được đưa vào Thơ Bạn Thơ 9. 99 người thơ là 99 hoàn cảnh, công việc sống khác nhau, ở những môi trường và điều kiện khác nhau. 99 gương mặt với 326 bài thơ đã làm nên những sắc thái, phong cách thơ khác nhau. Nhưng tất cả gặp nhau ở sự đồng điệu về tâm hồn, cảm xúc và sự thăng hoa trong cái đẹp. Giọng chủ đạo là trầm buồn, thương nhớ và cả sự đau đớn, xót xa.
Nhà thơ Du Tử Lê (vừa mất hôm 7/10/2019) cũng góp mặt 4 bài trong tập sách này: Tháng tư, biệt khúc, khác; Mỗi chúng ta đều nhận được tặng phẩm của Thượng Đế; Mưa từ đôi mắt nhau; Nuôi người: Trang sách thơm. Đọc bài nào của ông cũng chan chứa những nỗi đau khôn nguôi về thân phận, kiếp người. Những câu thơ đọc lên nghe nặng trĩu những tâm tư. Vâng, có lẽ ông đã tiên lượng trước tất cả, bởi vì ông đã nếm trải thừa thãi bao nỗi đau trần thế: ký ức rồi trôi sông/ thịt, xương về bụi, rác./ người nhập cùng đám đông./ thấy tôi là số lẻ!!!// những con đường hư vô/ băm vằm từng số phận/ bức tranh ngoài thiên thu/ chọn chỗ ngồi khuất gió (Mưa từ đôi mắt nhau).
Sự thức nhận sâu sắc của một người vốn nặng nợ với đời nên mọi sự ẩn ức Du Tử Lê đều gửi vào thơ: một nửa tôi/ đã khuya/ vẫn trông ngày nắng, cũ/ tuổi thơ khoen sương, mù/ mẹ khóc ngày nước, lũ./ tôi đi từ đời sau/ gánh lạc loài kiếp trước/ tìm ai nơi biển sâu?/ mẹ ngó mong./ ngạch cửa/ ngọn lửa lấm/ cơn dông/ trong nỗi buồn khuất tất./ người về giữa rạng đông/ hút theo chiều/ dị tật/ bàn tay tôi/ tháng ba/ rụng theo ngày liệt kháng./ nghe trong mỗi nấm mồ/ tiếng cười khô/ không – táng/ nuôi người: trang sách thơm,/ trái tim từng con chữ./ vết răng gửi trên lưng,/ sang sông cùng cổ tích (Nuôi người: Trang sách thơm)
Thơ là tiếng lòng, thơ là sự chiêm cảm về đời, về người, về mọi thứ diễn ra xung quanh. Thơ chính là nơi họ giãi bày thành thật nhất những điều sâu kín của hồn mình, lòng mình. Vì thế, những nhà thơ hải ngoại gửi vào trang thơ tiếng nói chân thành, có những điều tưởng chừng xa xôi mà gần gũi, có những thứ tưởng đã mất đi nhưng luôn còn mãi trong ký ức. Quê hương - gia đình - tình yêu đã cho những người con phương xa một miền nhớ, tạo động lực và chỗ dựa tinh thần để họ luôn hướng về. Những người con tận phương trời xa đã sống, đã yêu bằng tất cả nhiệt huyết và sự thành tâm nhất.
/Chiều nay đứng bên trời viễn xứ/ Nghe bụi thời gian lấp nửa đời/ Vẫn tưởng như cánh hoa tím cũ/ Nở từ dạo ấy vẫn chưa phai/ (Cánh hoa tím cũ vẫn chưa phai - Lãm Thúy)
Đọc bài thơ Trở về căn nhà cũ ở Sài Gòn của nhà thơ Bùi Bảo Trúc, mới thấy sự tiếc nuối, đau xót đến ngẩn ngơ khi tất cả đã trở thành quá vãng: Phòng bên cạnh ta đã nằm đêm cuối/ Ngó trần nhà mà nước mắt rưng rưng/ Ngoài cửa sổ lao xao dàn bông giấy/ Cỏ cây ơi, phút chốc đã như sương./ Đêm còn tối trên tàn cây trứng cá/ Ta phải đi, buổi sáng sắp lên/ Căn nhà cũ sẽ bỗng đầy người lạ/ Đường xá xác xơ, thành phố cũng thay tên.
Quá khứ nối dài cho hiện tại, nhà thơ nhìn nhận mình qua những thăng trầm, được mất trong thực tế của cuộc sống và tình yêu. Bằng lối ẩn dụ, dùng các biểu tượng trong diễn ngôn, các nhà thơ đã tạo nên những tứ thơ, bài thơ, câu thơ ám ảnh, có sức lay động người đọc. Nghe lá khuya rơi trong sân chùa Tịnh Luật của Nguyễn Hàn Chung là một bài thơ hay gợi ra cho người đọc bao suy ngẫm về Đạo, về Đời, về Người.
Trong Bài hạnh ngộ, nhà thơ Nguyễn Tất Nhiên tự vấn bằng một giọng đầy trắc ẩn: ta có gì đâu ngoài khốn khổ/ ngoài vết thương thấm thía u tình/ yêu ai ta quấn dây oan nghiệt/ mặc sức nhân gian siết bạo tàn!// ta có gì đâu ngoài trái tim/ đem phơi hệ lụy giữa thanh thiên/ ngờ đâu thiên hạ vô tâm quá/ mua vui trên những nỗi đoạn trường!// thế nhân khắc nghiệt hơn ta tưởng/ em cũng vô tình nghiệt ngã theo/ yêu ai, ta đốt thời niên thiếu/ bây giờ mang thảm kịch tàn tro!
Nhân gian là lũ bạc tình là một bài thơ khá ấn tượng của Hạ Quốc Huy. Nỗi đau như vỡ òa ra từ trái tim, nó như hành hạ và thôi thúc nhân vật trữ tình phải lên tiếng, phải tỏ bày. Nhà thơ như đã xuyên thủng qua các bề mặt của sự vật và phát hiện ra những mối liên hệ ngầm giữa chúng. Bài thơ vừa khép lại vừa mở tạo ra một không gian đầy ắp những day dứt khôn nguôi về con người và cuộc đời. Chưởng môn đường kiếm mịt mờ/ Chém hư vô trật. Mượn thơ nhớ sầu/ Chôn gươm tận cuối rừng sâu/ Kiếm phong tận đáy giang đầu bến mê/ Gió đưa phiêu bạt trăng về/ Cuồng si em lạc bên tê biển dài/ Phong trần áo bạc mây phai/ Sương ơi! gươm phủ dấu hài nàng xa/ Tình người nhẹ tựa sương sa/ Tan trong nắng sớm. Nên ra bạc tình/ Ta thành:/ Gió. Lửa yêu tinh/ Cháy khô sa mạc. Đốt mình thành than/ Ta thành:/ gió rít hoang tàn/ Đi qua ánh sáng. Rơi ngàn lệ khuya/ Rồi qua từng khắc chia lìa/ Mới hay lệ chảy đầm đìa máu tươi.
Bạn đọc sẽ tìm thấy rất nhiều bài thơ, câu thơ mang những hàm nghĩa bởi sự liên tưởng khá tinh tế và sâu sắc của các nhà thơ trong Tuyển tập sách này.
Nhìn chung các tác giả trong Thơ Bạn Thơ 9 đã có những tìm tòi, thể nghiệm mới về thơ. Những tên tuổi các nhà thơ hải ngoại quen thuộc với bạn đọc trong nước như: Nguyễn Nguyên Bảy, Nguyễn Hàn Chung, Luân Hoán, Hạ Quốc Huy, Trần Đình Hoành, Nguyễn Vy Khanh, Nhã Ca, Sỹ Liêm, Du Tử Lê, Khế Iêm, Trần Trung Đạo, Võ Công Liêm, Tô Thùy Yên, Trần Hoài Thư, Thanh Tâm Tuyền, Lý Phương Liên, Đặng Hà My, Nguyễn Tất Nhiên, Nguyên Sa, Nguyễn Minh Nữu, Phạm Cao Hoàng, Phương Tấn, Như Quỳnh De Prelle, Hư Vô, Nguyễn Thị Khánh Minh, Cung Trầm Tưởng, Trần Dạ Từ, Đức Phổ, Nguyễn Đình Toàn, Hồ Đình Nghiêm, Nguyễn Đức Bạt Ngàn, Minh Đức Hoài Trinh... Bên cạnh những đặc trưng truyền thống, họ tiếp thu và vận dụng các thủ pháp vào thơ trên tinh thần hiện đại. Bởi ở họ có bề rộng lẫn chiều sâu về sự trải nghiệm, giàu có về ngôn ngữ và đặc biệt là sự sáng tạo không ngừng nghỉ. Chính lực lượng những nhà thơ này và tác phẩm của họ đã góp phần làm cho thơ Việt thêm phong phú, đa dạng và mang một diện mạo mới.
Thơ Bạn Thơ 9 sẽ là tư liệu quý cho những nhà nghiên cứu văn học và cả những người quan tâm đến thơ của người Việt ở hải ngoại./.
Nguyễn Văn Hòa
VANDANBNN gt
Khác với 8 tập thơ đã in trước, Thơ Bạn Thơ 9 ra đời phải trải qua nhiều công đoạn và tốn khá nhiều thời gian. Đặc biệt đây là tập sách chỉ in Thơ người thơ Việt ở nước ngoài. Có thể nói đây là Tuyển thơ khá ấn tượng, tập hợp những tác giả với nhiều tác phẩm mà có thể lâu nay bạn đọc trong nước đã từng nghe, từng biết; cũng có thể là những tên tuổi bạn đọc mới được nghe tên. Nhưng tất cả đó là tấm lòng, là tình cảm, nỗi chất chứa được gửi gắm vào thơ của những người con xa xứ.
Thơ Bạn Thơ 9 tập hợp 99 tác giả đang sống và làm việc ở nước ngoài (có một vài tác giả đã mất trong thời gian gần đây) với 326 bài thơ. Tập sách được tuyển chọn công phu, nhiều bài thơ khá hay với những cách liên tưởng, tư duy độc đáo. Đa phần các tác giả là những người lớn tuổi, họ là những người có trình độ, có vốn sống, vốn văn hóa. Cuộc đời họ đã đi qua với bao biến cố, thăng trầm của lịch sử và thời cuộc nên trong thơ cũng đầy ưu tư và nhiều nỗi niềm trăn trở.
Đọc hết tập sách, người đọc chắc chắn sẽ có những cảm nhận và đánh giá riêng của mình. Riêng tôi, tôi rất trân quý và đánh giá cao những bài thơ - người thơ được đưa vào Thơ Bạn Thơ 9. 99 người thơ là 99 hoàn cảnh, công việc sống khác nhau, ở những môi trường và điều kiện khác nhau. 99 gương mặt với 326 bài thơ đã làm nên những sắc thái, phong cách thơ khác nhau. Nhưng tất cả gặp nhau ở sự đồng điệu về tâm hồn, cảm xúc và sự thăng hoa trong cái đẹp. Giọng chủ đạo là trầm buồn, thương nhớ và cả sự đau đớn, xót xa.
Nhà thơ Du Tử Lê (vừa mất hôm 7/10/2019) cũng góp mặt 4 bài trong tập sách này: Tháng tư, biệt khúc, khác; Mỗi chúng ta đều nhận được tặng phẩm của Thượng Đế; Mưa từ đôi mắt nhau; Nuôi người: Trang sách thơm. Đọc bài nào của ông cũng chan chứa những nỗi đau khôn nguôi về thân phận, kiếp người. Những câu thơ đọc lên nghe nặng trĩu những tâm tư. Vâng, có lẽ ông đã tiên lượng trước tất cả, bởi vì ông đã nếm trải thừa thãi bao nỗi đau trần thế: ký ức rồi trôi sông/ thịt, xương về bụi, rác./ người nhập cùng đám đông./ thấy tôi là số lẻ!!!// những con đường hư vô/ băm vằm từng số phận/ bức tranh ngoài thiên thu/ chọn chỗ ngồi khuất gió (Mưa từ đôi mắt nhau).
Sự thức nhận sâu sắc của một người vốn nặng nợ với đời nên mọi sự ẩn ức Du Tử Lê đều gửi vào thơ: một nửa tôi/ đã khuya/ vẫn trông ngày nắng, cũ/ tuổi thơ khoen sương, mù/ mẹ khóc ngày nước, lũ./ tôi đi từ đời sau/ gánh lạc loài kiếp trước/ tìm ai nơi biển sâu?/ mẹ ngó mong./ ngạch cửa/ ngọn lửa lấm/ cơn dông/ trong nỗi buồn khuất tất./ người về giữa rạng đông/ hút theo chiều/ dị tật/ bàn tay tôi/ tháng ba/ rụng theo ngày liệt kháng./ nghe trong mỗi nấm mồ/ tiếng cười khô/ không – táng/ nuôi người: trang sách thơm,/ trái tim từng con chữ./ vết răng gửi trên lưng,/ sang sông cùng cổ tích (Nuôi người: Trang sách thơm)
Thơ là tiếng lòng, thơ là sự chiêm cảm về đời, về người, về mọi thứ diễn ra xung quanh. Thơ chính là nơi họ giãi bày thành thật nhất những điều sâu kín của hồn mình, lòng mình. Vì thế, những nhà thơ hải ngoại gửi vào trang thơ tiếng nói chân thành, có những điều tưởng chừng xa xôi mà gần gũi, có những thứ tưởng đã mất đi nhưng luôn còn mãi trong ký ức. Quê hương - gia đình - tình yêu đã cho những người con phương xa một miền nhớ, tạo động lực và chỗ dựa tinh thần để họ luôn hướng về. Những người con tận phương trời xa đã sống, đã yêu bằng tất cả nhiệt huyết và sự thành tâm nhất.
/Chiều nay đứng bên trời viễn xứ/ Nghe bụi thời gian lấp nửa đời/ Vẫn tưởng như cánh hoa tím cũ/ Nở từ dạo ấy vẫn chưa phai/ (Cánh hoa tím cũ vẫn chưa phai - Lãm Thúy)
Đọc bài thơ Trở về căn nhà cũ ở Sài Gòn của nhà thơ Bùi Bảo Trúc, mới thấy sự tiếc nuối, đau xót đến ngẩn ngơ khi tất cả đã trở thành quá vãng: Phòng bên cạnh ta đã nằm đêm cuối/ Ngó trần nhà mà nước mắt rưng rưng/ Ngoài cửa sổ lao xao dàn bông giấy/ Cỏ cây ơi, phút chốc đã như sương./ Đêm còn tối trên tàn cây trứng cá/ Ta phải đi, buổi sáng sắp lên/ Căn nhà cũ sẽ bỗng đầy người lạ/ Đường xá xác xơ, thành phố cũng thay tên.
Quá khứ nối dài cho hiện tại, nhà thơ nhìn nhận mình qua những thăng trầm, được mất trong thực tế của cuộc sống và tình yêu. Bằng lối ẩn dụ, dùng các biểu tượng trong diễn ngôn, các nhà thơ đã tạo nên những tứ thơ, bài thơ, câu thơ ám ảnh, có sức lay động người đọc. Nghe lá khuya rơi trong sân chùa Tịnh Luật của Nguyễn Hàn Chung là một bài thơ hay gợi ra cho người đọc bao suy ngẫm về Đạo, về Đời, về Người.
Trong Bài hạnh ngộ, nhà thơ Nguyễn Tất Nhiên tự vấn bằng một giọng đầy trắc ẩn: ta có gì đâu ngoài khốn khổ/ ngoài vết thương thấm thía u tình/ yêu ai ta quấn dây oan nghiệt/ mặc sức nhân gian siết bạo tàn!// ta có gì đâu ngoài trái tim/ đem phơi hệ lụy giữa thanh thiên/ ngờ đâu thiên hạ vô tâm quá/ mua vui trên những nỗi đoạn trường!// thế nhân khắc nghiệt hơn ta tưởng/ em cũng vô tình nghiệt ngã theo/ yêu ai, ta đốt thời niên thiếu/ bây giờ mang thảm kịch tàn tro!
Nhân gian là lũ bạc tình là một bài thơ khá ấn tượng của Hạ Quốc Huy. Nỗi đau như vỡ òa ra từ trái tim, nó như hành hạ và thôi thúc nhân vật trữ tình phải lên tiếng, phải tỏ bày. Nhà thơ như đã xuyên thủng qua các bề mặt của sự vật và phát hiện ra những mối liên hệ ngầm giữa chúng. Bài thơ vừa khép lại vừa mở tạo ra một không gian đầy ắp những day dứt khôn nguôi về con người và cuộc đời. Chưởng môn đường kiếm mịt mờ/ Chém hư vô trật. Mượn thơ nhớ sầu/ Chôn gươm tận cuối rừng sâu/ Kiếm phong tận đáy giang đầu bến mê/ Gió đưa phiêu bạt trăng về/ Cuồng si em lạc bên tê biển dài/ Phong trần áo bạc mây phai/ Sương ơi! gươm phủ dấu hài nàng xa/ Tình người nhẹ tựa sương sa/ Tan trong nắng sớm. Nên ra bạc tình/ Ta thành:/ Gió. Lửa yêu tinh/ Cháy khô sa mạc. Đốt mình thành than/ Ta thành:/ gió rít hoang tàn/ Đi qua ánh sáng. Rơi ngàn lệ khuya/ Rồi qua từng khắc chia lìa/ Mới hay lệ chảy đầm đìa máu tươi.
Bạn đọc sẽ tìm thấy rất nhiều bài thơ, câu thơ mang những hàm nghĩa bởi sự liên tưởng khá tinh tế và sâu sắc của các nhà thơ trong Tuyển tập sách này.
Nhìn chung các tác giả trong Thơ Bạn Thơ 9 đã có những tìm tòi, thể nghiệm mới về thơ. Những tên tuổi các nhà thơ hải ngoại quen thuộc với bạn đọc trong nước như: Nguyễn Nguyên Bảy, Nguyễn Hàn Chung, Luân Hoán, Hạ Quốc Huy, Trần Đình Hoành, Nguyễn Vy Khanh, Nhã Ca, Sỹ Liêm, Du Tử Lê, Khế Iêm, Trần Trung Đạo, Võ Công Liêm, Tô Thùy Yên, Trần Hoài Thư, Thanh Tâm Tuyền, Lý Phương Liên, Đặng Hà My, Nguyễn Tất Nhiên, Nguyên Sa, Nguyễn Minh Nữu, Phạm Cao Hoàng, Phương Tấn, Như Quỳnh De Prelle, Hư Vô, Nguyễn Thị Khánh Minh, Cung Trầm Tưởng, Trần Dạ Từ, Đức Phổ, Nguyễn Đình Toàn, Hồ Đình Nghiêm, Nguyễn Đức Bạt Ngàn, Minh Đức Hoài Trinh... Bên cạnh những đặc trưng truyền thống, họ tiếp thu và vận dụng các thủ pháp vào thơ trên tinh thần hiện đại. Bởi ở họ có bề rộng lẫn chiều sâu về sự trải nghiệm, giàu có về ngôn ngữ và đặc biệt là sự sáng tạo không ngừng nghỉ. Chính lực lượng những nhà thơ này và tác phẩm của họ đã góp phần làm cho thơ Việt thêm phong phú, đa dạng và mang một diện mạo mới.
Thơ Bạn Thơ 9 sẽ là tư liệu quý cho những nhà nghiên cứu văn học và cả những người quan tâm đến thơ của người Việt ở hải ngoại./.
Nguyễn Văn Hòa
VANDANBNN gt
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét