Trích sách TÌNH THƠ BẠN THƠ 1/ Nguyễn Văn Hòa
10. HOÀNG XUÂN HỌA
“TRÓT MỘT THỜI YÊU” (2)
NỖI NIỀM TRĂN TRỞ, DAY DỨT VỀ CUỘC SỐNG VÀ TÌNH YÊU
(Nhân đọc tập thơ Trót một thời yêu (2) của nhà thơ Hoàng Xuân Họa,
Nhà xuất bản Hội Nhà văn, 2010)
Cuộc sống cứ xoay vần con tạo, Hoàng Xuân Họa mãi day dứt trong niềm suy tưởng,
trong những dự cảm, những chiêm nghiệm, suy tư về con người, về cuộc sống, tình
yêu và nhân tình thế thái. Lời thơ có lúc như lời chuyện trò thủ thỉ, có lúc tưởng
như bông đùa nhưng ngẫm kĩ đó chính là những tâm sự, nỗi niềm day dứt trước hiện
thực cuộc sống với bức tranh đời nhiều nhức nhối, đa đoan.
75 bài trong tập Trót một
thời yêu (2) không phải bài nào cũng hay, có những bài chưa
đạt đến độ sâu, câu chữ, ý tứ còn đơn giản nhưng bên cạnh đó cũng có nhiều bài
đáng để chúng ta đọc và suy ngẫm. Thế
mạnh của Hoàng Xuân Họa là thơ viết về đề tài thế sự với những liên tưởng, so
sánh độc đáo. Từ những hình ảnh, sự việc đơn giản của đời sống nhưng với cái
nhìn nhạy cảm của người nghệ sĩ nó trào dâng trong ông bao trạng thái, bao cung
bậc cảm xúc, những hình ảnh hiện thực trở nên lung linh nhiều màu sắc. Chẳng hạn:
từ hình ảnh tháp Bay-on, con chim cu, người đứng giữ tháp nghiêng Pisa… nhà thơ gián tiếp gửi gắm vào đó bao nỗi
đau đáu, khắc khoải làm người đọc nao lòng.
Đọc bài thơ Mẹ ơi sân
golf người đọc không khỏi nhói lòng bởi những sự thật, những sự thật
vô cùng cay đắng và xót xa. Phải chăng đó là tiếng kêu cứu?
Vẫn biết rằng công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước là điều đáng mừng, đáng vui. Nhưng đằng sau đó còn nhiều điều
cần phải nghiên cứu, xem xét từ các tổ chức, đoàn thể, cơ quan, chính quyền,
các chuyên gia trong việc hoạch định, thực thi các dự án, các công trình, nhà
máy, xí nghiệp…
Mỳ chính giết chết dòng sông
sân golf giết chết cánh đồng, mẹ
ơi
còn đâu bến nước con bơi
còn đâu ruộng rạ con chơi thả diều
Đọc mấy câu mở đầu bài thơ nghe sao
mà xa xót. Những câu hỏi tu từ trong bài thơ như cấu véo tâm can người đọc. Câu
trả lời đầy đủ phải thuộc về những người quản lý. Họ sẽ có nghĩ suy gì trước những
thực tế đáng buồn như vậy?
Cái quan trọng nhất đó là cần phải
có tâm và có tầm nhìn chiến lược. Không thể biến những ruộng đất canh tác của
người dân vào những dự án treo, sử dụng những công việc, mục đích vô bổ, không
đem lại lợi ích gì. Trong khi người dân phải mất đi nhiều thứ, kể cả những thứ
vốn đã ăn sâu vào máu thịt từ bao đời nay.
Hoàng Xuân Họa đã phát huy cao độ vốn
sống, vốn văn hóa, sự hiểu biết của mình để bình giá, nhìn nhận cuộc sống.
Rất khó hiểu cái thằng người
chúng ta/ hình như sự gì cũng thích quá/ nói quá lời, ăn quá miệng, làm quá
tay/ thích đi vay mà không “thích” trả khi yêu ai thì yêu tất cả/ ghét ai suốt
đời xúc đất đổ đi/ miếng gì ngon vơ đầy lòng hê hả/ và cũng không biết xấu hổ
bao giờ/ chút công trạng nhỏ, suốt đời tung hô/ bao tội lỗi lấp vùi xí xóa/ miệng
nam mô, bụng dao găm một bồ/ cái thằng người! Ta không hiểu nổi/ Kẻ giết chồng,
tranh vợ cướp ngôi/ lại được tôn anh hùng, vương bá/ người lập công xong ở ẩn
góc đồi/ người ngay thẳng giơ đầu chịu chém (Thằng người).
Cuộc sống là dòng xoáy khôn lường
và lòng người cũng lắm quanh co phức tạp có nhiều ẩn khuất khó nỗi tỏ tường: chút
công trạng nhỏ, suốt đời tung hô/ bao tội lỗi lấp vùi xí xóa/ miệng nam mô, bụng
dao găm một bồ… Vì thế cần phải nhận thấu bản chất bên trong để tránh rơi vào
những cạm bẫy, dối lừa, sống đúng bản chất người hơn.
Đôi lúc nhà thơ ngậm ngùi:
Mẹ sinh ta vốn hoang toàng ngay
thẳng/ chẳng biết lụy đời và cũng bất lụy nhân/ ngay Thượng đế ta cũng coi như
vắng/ dòng sông trong ta biết nhớ về nguồn (Chẳng để làm gì).
Nhà thơ vẫn luôn đặt niềm tin, niềm
hy vọng vào cuộc sống nhưng hình như tất cả đều không có kết quả tốt đẹp:
Hy vọng vào đêm/ đêm tàn/ hy vọng
vào ngày/ ngày tận/ hy vọng vào thời gian/ thời gian chạy trốn/ hy vọng vào đời/
đời cạnh tranh được - mất (Hy vọng…).
Để rồi có lúc nhà thơ tự hỏi: Ai
đem trộn dở vào hay/ trộn cay vào ngọt, trộn đầy vào vơi/ trộn yêu vào ghét phần
tôi/ trộn khôn vào khéo, xoay đời vần xoay (Ai trộn).
Có lúc Hoàng Xuân Họa tỏ ra hoài
nghi: Hình như có hình như không và ông cũng nhận ra rằng: hình như tôi quá dại
khờ/ vụ mùa không cấy đi chờ vụ chiêm. Thậm chí có lúc ông ngơ ngác trước cuộc
sống và tình yêu: Em người tốt nụ tốt hoa/ còn tôi mất trắng cửa nhà vì
yêu (Trắng). Đến nỗi ông không biết
chọn gì: Biết chọn gì cho em/ biết chọn gì cho tôi. Bởi lẽ: trời xanh xanh cao
tít/ đất rộng mặt hẹp lòng/ dòng sông trong chảy xiết/ biển cả sóng vô hồi/
lòng người đầy toan tính… (Chọn gì).
Hạnh phúc là điều mà Hoàng Xuân Họa
cả đời trăn trở và cả đời phấn đấu vì nó. Thế nhưng trong cõi đời, cõi người
mênh mông này, nhà thơ đã thu nhận được gì?
Hạnh phúc tìm ta/ hay hạnh phúc
trốn ta/ ta từng đỏ hoe mắt đợi/ ta lăn như bống giữa đời/ nắm tuột mây trôi/ cầm
rơi tay gió/ ai vẽ rồng bay/ phượng múa/ nhử mồi ta say./ Suốt đời/ ta trả/
không vay/ thước đo không đủ/ cân đầy chưa xong/ rối như canh hẹ bòng bong/
dòng đục/ ta uống/ dòng trong/ phần người.
Nhà thơ có những vần thơ viết về bạn,
viết để tặng bạn hết sức chân thành, ở đó gợi lên những suy tư, trăn trở về số
phận, cuộc đời, thời cuộc… Các bài thơ: Oản tù tì cùng lão Tạ (Tặng
nhà văn Tạ Duy Anh), Dương Tường thả đỉa ba ba (Tặng Nhà thơ - dịch giả Dương Tường), Xướng theo
“khúc biến tấu xương rồng” (Tặng Nhà văn Trần Quang Đạo), Tôi muốn
(Gửi nhà văn Văn Chinh), Cầm sợi tóc (Gửi bạn thơ Nguyễn
Bình)…
Bài thơ Ghi ở triển lãm
thời bao cấp, gợi nhớ một thời quá khứ đã qua nhưng cũng làm cho chính
nhà thơ giật thót mình khi chính ông cũng đã từng trải qua những năm tháng như
thế.
Cái thời xếp hàng mua gạo đã xa/
nay xem triển lãm làm ta giật mình/ ám ảnh từ miếng ta ăn/ hụm nước ta uống vẫn
hằn vết nguyên.
Giữa cõi nhân gian rộng lớn này, giữa
cuộc đời với bao nhiêu những nghịch lý, những điều trái khoáy. Đôi lúc nhà thơ
phải thẳng thắn nhìn nhận:
Nhìn mặt trăng/ ta đau thấy Hằng
thấy Nguyệt/ Cuội chăn trâu - Thỏ Ngọc - Hậu Nghệ/ thấy đâu nào/ các người khéo
hão huyền hư cấu/ cả lão xẩm mù kia nữa/ nhìn thấy quái gì trăng/ mà ê-a/ ca
mãi khúc thiên đường? (Đừng
hư cấu).
Ở bài Trong vườn thú,
nhà thơ Hoàng Xuân Họa đang nói đến các con vật với những đặc tính, điệu bộ, cử
chỉ, hành động… của riêng từng loài nhưng gợi lên cho người đọc bao suy ngẫm về
con người và cuộc đời.
Đuổi con khỉ kia đi/ nhốt vào
chuồng/ ai dạy mày nhảy nhót/ ai dạy mày hít bã mía trẻ con/ con bìm bịp nữa/ nếu
bắt được mi thì ta ngâm rượu./ con chim công chỉ đẹp cái đuôi, đôi cánh/ múa
may, làm dáng/ mất buổi sáng chẳng được việc gì./ Hai con sư tử luôn chân vòng
đi vòng lại/ gầm gừ/ ích chi/ một khi bị nhốt…
Hai người đàn bà chờ đợi
là bài thơ nói lên được những nỗi đau, nỗi mất mát lớn lao, niềm hy vọng và nỗi
buồn cắn xé tâm can của những người vợ có chồng, người mẹ có con tham gia kháng
chiến, họ đã mãi mãi ra đi không trở về.
Ba mươi năm người đi chưa trở lại/
Bao người đi, về cả - sau
chiến tranh/ Hoa bìm ơi, tàn nở mấy mươi lần/ Em đứng đợi nát
nhàu năm tháng./ Mấy chục buồng cau bên ấy để già/ ba mươi lứa lợn
mẹ nuôi đều đẫy tạ.
Hơn ba mươi năm chiến tranh đã lùi
xa, những người đồng chí, đồng đội của anh, tất cả họ đã “trở về”. Riêng anh,
em phải đứng đợi nát nhàu năm tháng. Bởi vì: bao người đi cùng anh ngày
ấy/ họ về rồi, hạnh phúc đầy tay/ mẹ mong anh đỏ dừ hai mắt/ em chờ anh tóc cạn
màu mây
Mẹ đã khóc cạn khô nước mắt, em đã
chờ tóc bạc màu mây. Bàng hoàng, hẫng hụt trước mất mát và nỗi đau quá lớn, vậy nên:
Giấy báo tử, mẹ không tin là thật/
em cũng tưởng đơn vị ấy họ nhầm!/ Mẹ từng ngày cũng mong như thế/ em từng đêm hằng
mong như thế…
Hai người phụ nữ ấy đã lấy sức chịu
đựng của chính mình để chống lại sự già nua, chai lì của tâm hồn dưới sự bào
mòn của thời gian. Dẫu khổ đau, bất hạnh nhưng trong tận sâu thẳm tâm hồn mình,
họ chưa bao giờ hết khao khát, hi vọng và mong ước ngày người ấy trở về. Dù đó
chỉ là những hi vọng mong manh.
Vốn là một người đã từng nếm trải
bao thăng trầm của cuộc sống và bao biến cố thời đại, và hơn hết Hoàng Xuân Họa
cũng từng là một người lính nên ông có những chiêm nghiệm, triết lý rất
sâu sắc về con người và cuộc đời. Ông đem đến cho người đọc những vần thơ nhiều
suy tư, trăn trở, với những nỗi đau, nỗi cô đơn và cả những khát vọng, mơ ước đầy
nhân bản. Trót một thời yêu (2)
là một tập thơ như thế.
Trích sách Tình Thơ Bạn Thơ 1/
VANDANBNN gt
Trích sách Tình Thơ Bạn Thơ 1/
VANDANBNN gt
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét