Sách thơ VƯỜN NĂM NHÀ,1 / Phần thơ Hoàng Xuân Họa

Phần văn bản HOÀNG XUÂN HỌA 

Tủ sách THƠ BẠN THƠ
  Lý Phương Liên-Nguyễn Nguyên Bảy
(Chủ biên)

VƯỜN NĂM NHÀ
Thơ

nguyễn nguyên bảy
HẠT CÁT
hoàng xuân họa
LÝ PHƯƠNG LIÊN
mai an nguyễn anh tuấn

NXB HỘI NHÀ VĂN

VƯỜN NĂM NHÀ

Sinh năm 1939.
Hiện sống và viết tại hà Nội
thơ. hoàng xuân họa

HOÀNG XUÂN HỌA “TRÓT MỘT THỜI YÊU”

Nguyễn Nguyên Bảy, đò đưa 

1.Tôi tự cho mình là kẻ bị trời đầy, mẹ đẻ rơi trên cầu giải yếm cũng vì thơ, mẹ bán khoán vào chùa cũng vì tội thích thơ, cô giáo phạt đuổi học cũng vì thơ thẩn thơ, rồi lớn lên yêu người yêu thơ, kết thành vợ chồng, rồi không giữ mồm giữ miệng ba hoa thơ mà lên bờ xuống ruộng, mà đau đắng bồng bế nhau tha hương trên chính quê hương mình, rồi lủi thủi một mình với thơ, một mình yêu thích thơ mà chẳng biết yêu thích ấy có ý nghĩa gì trong cuộc sinh tồn sinh lý làm người..Ôi! xin cho thốt lên, cái sự yêu thích thơ nó mới vớ vẩn vô tích sự làm sao! Nhưng với hâm mát tôi tình yêu ấy thiêng ấm vô cùng..

Tôi tự coi mình Trương Chi từ nhí. Có thơ đăng báo Văn Nghệ Trung Ương hẳn hoi từ những năm 60. Có thơ ngâm trên Đài TNVN cũng từ những năm ấy, nhiều bài, không nhớ hết..Nhưng từ sau năm 1970, tôi từ bỏ toàn phần đàn văn chương cao sang ấy, bởi biết đàn ấy không thuộc về mình, mình không thích và ngược lại. Nhưng như đã nói ở trên, sinh ra bị trời đầy, nên cái thích yêu thơ cứ cù nhầy quàng đeo cuộc sống. Nên thường nhật lúc thích vẫn làm thơ, làm xong đọc sướng khoái một mình, đôi khi mời vợ con nghe, ép nghe mãi họ cũng chán, thế nên, để vợ con khỏi chán mình, đành là lấy việc mình tự sướng thơ mình làm lý tưởng sướng vậy. Một góc khuất trong nhà, một chiếc ghế, trưa, chính Ngọ, ngâm nga thơ cho nắng nghe, đêm, chính Tí, ru đưa thơ cùng gió lạnh.. Một tình yêu thích điên khùng quá chăng?

Không. Không điên khùng. Sinh làm người được làm cái yêu thích đó là lẽ sống. Dụng cái yêu thích đó mà sống tu thân tất được thành người tử tế. Với bạn, yêu thích này không là gì, thậm chí vớ vẩn, nhưng với tôi đó là Đạo, là đức tin, là mục tiêu thiên đường của đời tôi.

Tôi u âm trong cái gọi là thiên đường một mình đó, kéo dài hơn 40 năm, cho đến bữa kia, từ Net vang ra lời của Người Buôn Đồng Nát (hỗn nghệ danh) rao mua thơ Lý Phương Liên gõ liên hồi vào cánh cửa Một Mình của chúng tôi, bèn mở cửa mà gặp, bạn tôi, anh tôi, người mà hình như tôi đã chờ đợi từ lâu, đã mong gặp gỡ từ lâu..Anh đã tới, không phải từ thế giới ảo phẳng, mà da thịt mát tình, tay nắm tay nhau, sau lời chào giới thiệu: Tôi là Hoàng Xuân Họa/ Thưa anh Họa, tôi là Bảy, Nguyễn Nguyên Bảy. Thế là chúng tôi thành bạn thơ, bạn đời, rồi thành anh em, anh lớn tuổi hơn tôi, anh là anh trai tôi.

2. Thần tượng của đời tôi, trên mọi phương diện, cả phương diện thơ, là Người Lính của thời tôi, thời đánh Pháp, đánh Mỹ. Trong lòng tôi đó là người anh hùng, bất phân  biệt người đó là tướng hay chỉ là binh nhất. Tôi suốt đời noi theo thần tượng của mình mà sống, mà tu thân. Vì lẽ đó, tôi luôn chờ đợi những vần thơ của người lính, chỉ các anh mới viết trung thực nhất, đúng nhất về cuộc chiến tranh máu chảy thành sông, xương cao thành núi của chúng ta. Bởi các anh đã mang thơ đến tận cõi chết và trở về cõi sống hát ca. Hoàng Xuân Họa là một người lính. Đó là cái cớ đầu tiên (với tôi) cho tôi yêu thích thơ anh.

Thi nhân Hoàng Xuân Họa sinh năm 1939, là người lính thời chống Mỹ, một người lính ngoài súng đạn còn mang  thơ “Trong ba lô ra trận” (chữ thơ Nguyễn Khôi) đủ biết người lính-nghệ sĩ này yêu thơ biết là ngần nào. Đấy là cái cớ thứ hai ( với tôi) để được yêu thích thơ anh. Những ngày đầu mới quen biết nhau trên mạng, anh đã gửi cho tôi những trang sổ tay cháy xém lửa đạn chiến trường, chép tay những vần thơ anh yêu thich. Thực lòng, khi đọc những dòng sổ tay cháy xém đó, tôi đã không cầm nước mắt. Sau này, thân nhau hơn, anh gửi tặng tôi hai tập thơ Trót Một Thời Yêu 1 và 2. Tôi vồ vập đọc, hy vọng tìm thấy hình ảnh người lính rung vang trong thơ anh, là tiếng thét xung phong, là lời nhắn lại đồng đội trước khi nhắm mắt, kể cả lời hùng anh hay thù hận của máu và nước mắt…Tôi đã không tìm thấy hình ảnh người lính như mong đợi trong Trót Một Thời Yêu, nhưng tôi đã tìm thấy hình ảnh người lính trong tiểu thuyết, theo tôi đó không phải là tiểu thuyết,  mà là một tráng ca, vâng, hoàn toàn đúng như vậy, một tráng ca khủng  với tên gọi Chuyện Cõi Trời, Chuyện Cõi Âm ( NXB HNV.2013). Đó là một tráng ca dạng biệt, độc đáo viết về chiến tranh, về người lính mà tôi được đọc. Một bài thơ văn xuôi dài kỳ lạ, âm hưởng chiến tranh rung vang ba cõi thiên/địa/nhân, hình ảnh chiến tranh hiện ra đầy bát quái trắng đen, thật giả, thắng bại..với bút pháp xán lạn, trầm buồn..

Không phải người thơ nào cũng đủ thi lực để viết thơ dài, viết truyện thơ, viết trường ca. Hoàng Xuân Họa là một trong số không nhiều người thơ đủ thi lực viết trường ca, và những trường ca ấy còn được nhắc đọc nhiều thời gian sau. Đức tin của tôi mách bảo tôi vậy và đức tin ấy thăng hoa hơn khi tôi được đọc tập sách Giới thiệu Các luật thơ, thể thơ Việt nam, do HXH biên soạn, NXB Văn Hóa Dân Tộc ấn hành 2004.

3. Trở lại với hai tập thơ (bài ngắn) Trót Một Thời Yêu 1&2 của nhà thơ Hoàng Xuân Họa. Nói trở lại vì chúng ta chỉ mới lướt qua, nhấn mạnh hai từ Nhà Thơ hàm ý đẳng cấp mà anh đã tựu được.

Mời cùng mở lòng Trả Nợ với Nhà thơ. Không biết đây có phải là bài thơ hay nhất của thi nhân Hoàng Xuân Họa? Dù chưa phải, thì với tôi đây vẫn là bài thơ hay, rất hay, và nếu được đề cử, tôi xin được đề cử, một phiếu, vào danh sách những bài thơ bất hủ của thi đàn Việt. Thú thực, tôi đã đọc bài thơ này nhiều lần, đến thuộc. Những lần đầu vẻ như hơi tiếc cho câu kết / Không vay tôi vẫn trả đời/ Tôi khờ/ Tôi dại/ Tôi người/ Trắng tay / Đã bảo rằng mình không vay gì của đời, mình vẫn tự nguyện trả cho đời tất cả những gì tốt đẹp nhất mình có thể có, có thể nghĩ, có thể làm, thì sao còn than là mình khờ, mình dại, mình là người trắng tay. Nhưng khi đọc thuộc, tiếng lòng ngân nga, thì bỗng hiểu là trải nghiệm cuộc đời qua thơ của tôi xem ra còn nông cạn lắm. Không Vay Tôi Vẫn Trả đời, một câu lục quá hay, không vay vẫn trả..Ôi, cái mà họ bảo, họ quy kết là ta vay, ta có vay đâu, như mùa thu chẳng hạn, thế mà ta cứ phải trả, trả bằng dại, bằng khờ, để rồi hết cuộc đời mới ngộ là mình trắng tay. Bài thơ xán lạn vô cùng, cao đẹp vô cùng. Mời cùng đọc trọn bài Trả Nợ

/ Tôi xin trả gió cho mây/ Trả sông cho suối, trả cây cho rừng/ Tháng năm xuôi ngược đã từng/

Trả muối cho mặn trả gừng cho cay./

/ Đời vơi đong đủ cho đầy/ Trả tối cho sáng, trả ngày cho đêm/ Trả thương cho nhớ dài thêm/ Trả thuyền cho bến, bậc thềm cho trăng./

/ Trót vay chút tím bằng lăng/ Tôi trồng trả phố xanh bằng hàng lim/ Trả mất cho kẻ đi tìm/ Trả cành cho lá, cánh chim trả trời./

/ Không vay tôi vẫn trả đời/ Tôi khờ/ Tôi dại/ Tôi người/ Trắng tay/ 

Xin tiếp tục thơ yêu với Áo Mường 

/ Ngực em chót vót Ba Vì/ Làm tôi chết đứng một thì trẻ trai/ Lưng ong vời vợi ban mai/ Làm tôi quên khuấy đường dài về quê/ Váy chàm quét mướt triền đê/ Cỏ vô phong bỏ bùa mê tôi rồi/ Hai hàng khuy bướm sóng đôi/ Tôi-người lúng túng giữa trời áo em…/

Bảo rằng các cô gái Mường có bùa yêu là cỏ vô phong động, là loài cỏ không có gió vẫn động, chỉ hai nhánh, ngày nớ ra và tối khép lại ôm nhau, có bùa yêu này, các cô gái bỏ bùa yêu…Thì cứ cho là vậy, cứ tin là vậy, nhưng thực chẳng vậy, các cô gái Mường bỏ bùa yêu bằng cánh áo cài hờ hàng khuy, quân tử bất kỳ, chẳng cứ trai Mường hay trai Kinh mà hễ cứ là nam nhi thì đều dùng dằng bỏ đi sao đành. Nhà thơ Hoàng Xuân Họa không ngoại lệ/ Hai hàng khuy bướm sóng đôi/ Tôi-người lúng túng giữa trời áo em…Câu thơ lúng túng, e thẹn, mà thật tình.

Anh trai Hoàng Xuân Họa viết được bài tình này khi nào vậy? Anh không đáp, mà cao hứng đọc thơ, dáng người nhỏ nhắn, còn săn chắc, tóc đã muối nhiều hơn tiêu, giọng bảnh, thực khó tin đây là lão ông đã ngoài bảy chục. Anh đọc bài thơ tình ngắn, như chừng mới viết. Bài thơ có cái tên khá ngộ Anh Chìm

Anh chìm ngụp giữa hội Lim
Liền anh liền chị liếc nhìn đâu anh
Bao nhiêu giếng mắt đa tình
Liếc nhau đổ quán xiêu đình người ta
Anh đây rất đỗi thực thà
Cố chen vào hội để mà nao nao
Tức điên với cái cổng chào
Chặn ngang mất lối anh vào mắt em…

Chu choa, rõ ràng không phải ông lão ngoài đầu bảy, mà là chàng trai thì mới sân si chen lấn đi chơi hội, đi chiêm ngắm tình và ngây ngất trước sắc  xuân đến thế. Dù tàng ẩn dưới cái áo tình kia là chuyện thế thái nhân tình gì đi nữa, cũng chứng tỏ bút lực của nhà thơ còn sung mãn lắm. Nhấn mạnh ẩn dụ: Tức điên với cái cổng chào/Chặn ngang mất lối anh vào mắt em…Mừng chóa lên được, ngoài đầu bảy mà vẫn tình thì bảo sao không lóa. Tôi thua anh Họa chút tuổi, cũng đầu bảy, và gần như từ nhỏ đến tận bây giờ, cứ cầm bút gieo vần là y như chỉ viết thơ yêu. Một nhà thơ Nga, VaDim Shefner (1915-?) đã bênh vực những thi nhân già khi viết thơ yêu, như chúng tôi với bài Tuổi Thứ Năm, Việt ngữ nhà thơ Bằng Việt, chép tặng anh Họa cũng là  tặng tôi.

/Tình yêu là thời điểm thứ năm của ngày/ Không phải sáng hay trưa, không phải chiều hay tối/ Khoảnh khắc có tình yêu vụt thành sáng chói/ Khi đánh mất đi rồi buổi sáng hóa đêm thâu!

Tình yêu là mùa thứ năm của năm/ Không chỉ giống xuân, hạ, thu, đông, chẳng có mùa nào thật đúng/ Mà phụ thuộc vào hai người yêu nhau sung sướng/ Say đắm, yêu thương và sáng tạo ra mùa!

Tình yêu không phải đoạn đời nào đã trải/ Chẳng phải tuổi thơ, tuổi thanh niên, tuổi trưởng thành hay cả tuổi già!/ Cũng không giống chút nào các tuổi chiêm nghiệm trong sách vở/ Tình yêu là tuổi thứ năm trong cả cuộc đời ta! /

Dẫn bài Tuổi thứ năm ở trên, để rằng: Nhà thơ Hoàng Xuân Họa không chìm trong thứ thơ xướng họa tình, hay thứ thơ tán yêu mà người khác, như tôi chẳng hạn, chìm trong thứ thơ đơn thuần yêu, yêu thực của trống mái, của âm dương, mà anh Họa chìm trong thơ tình “không mất nết”, thứ thơ tình đời của người đầu bảy, trang nghiêm nhìn tình yêu với chút tiếc nuối, chút hoài nhớ và chút mơ hồ giận hờn. Thế nên, phần lớn các bài thơ tình của nhà thơ Hoàng Xuân Họa đều là những bài thơ tình tâm trạng, tâm trạng của thế thái nhân tình, tâm trạng của trách giận, đôi khi phẫn nộ, đôi lúc cợt cười, tâm trạng  tình về làng xóm, về bằng hữu, về chính bản thân mình, như thế soi gương mà thấy cái tình khi chân thành, lúc trái ngang, lúc phê phán, khi tố cáo. Phê phán dù chỉ thoáng qua nhưng thật sâu sắc. Tố cáo, chỉ nhẹ nhàng như  tiếng thức, nhưng đủ bừng tỉnh cả mặt trời. Thơ tràn ngập những trải nghiệm đời, những ẩn dụ sống, xsa6u sắc biết bao.

Mời nghe một lời than, không phải lời than mà là một tâm sự, không hẳn là một tâm sự mà là một tấm lòng thơ tự trách mình không “ngộ tu thân” để nên nỗi Gối đầu lên chính tay mình tôi mơ/ Bài thơ đẹp ngộ như bài hát ru, tất nhiên là tự ru:

/ Gối đầu lên gió tôi mơ/ Lên sóng ào ạt tôi chờ biển im/ Gối đầu lên phút bình yên/ Lên trăng, lên nước, lên niềm tin yêu/ Gối đầu lên những buổi chiếu/ Cầu vồng, nắng quái với nhiều chênh chao/ Gối đầu lên những vì sao/ Cho căng mắt nhớ cồn cào ngày xa/ Gối lên mây thắm, ánh ngà / Lật đi giở lại hóa ra…tay mình!/

Như một giao thoa của tâm hồn thơ, ông nhà thơ Nga dẫn ở trên viết được thơ quá hay Tuổi Thứ Năm, Hoàng Xuân Họa viết bài thơ Trách Tháng Năm in trong tập Trót một thời yêu không hề thua kém. Chỉ khác nhau ở chỗ, nhà thơ Nga VaDim Shefner tụng ca tình yêu, tình yêu tạo ra một không gian mới, thời gian mới mà hình như vũ trụ bỏ quên, đó là mùa tình yêu. Còn Hoàng Xuân Họa thì lại than trách tháng năm, cứ như văn tự anh viết thì là tháng 5 theo thứ tự tháng trong năm, đã khiến khu vực thơ bị bó hẹp trong ý nghĩa không gian và thời gian, nếu chữ số 5 được thay bằng chữ Năm thì có lẽ không gian thơ, tình thơ đã lộng cánh hơn nhiều và tâm trạng thơ vì thế mà gặp gió núi, gặp sóng biển mà bát ngát mang mang…Nhưng dù sao, như đã nói, trong sách thơ Trót một thời Yêu 1 và 2, thì đây là một bài thơ vuông tròn và hay.

/ Tháng 5 nắng,tháng 5 mưa
Tháng 5 vừa tới lại thừa tháng 5 ( năm nhuận?)
Đợi chờ héo mấy con trăng
Buồn vung cá quẫy sủi tăm mặt hồ

Lộc vừng chín ngọn sóng  xô
Rắc đầy mặt sóng, đỏ bờ xác hoa
Chông chênh ghế đá một ta
Đợi người, người mải đi xa hút trời

Mặt hồ sóng rộn đầy vơi
Ta ngồi đếm sóng vời vời dửng dưng
Người đông trước mặt, sau lưng
Hồn ta xoáy gió vơ từng bóng mây

Tháng 5 vơi, tháng 5 đầy
Tháng 5 (năm) trống rỗng nhường này…tháng 5 (năm)!/

Tháng 5 (như anh viết) lại sắp về rôi, cầu cho tháng 5 này vui hơn, để thơ vui hơn, để tuổi già cùng nhau đọc mà thụ hưởng niềm vui. Còn cái tâm trạng, tâm trạng người cao tuổi chúng mình ấy mà, ta nhường cho con cháu, được không anh?.

4. Sau cùng:

Nói sau cùng, bởi anh em mình trở về với sân chơi thơ của chúng ta. Nói sân chơi thơ của chúng ta là bởi Anh đã mở cửa sân chơi thơ một mình của chúng tôi, giắt chúng tôi hòa đồng vào sân chơi thơ của cộng đồng, sân chơi thơ truyền thống, sân chơi thơ của những người đơn thuần yêu thích thơ, làm thơ và muốn kết bầu bạn thơ, cùng nhau hưng phấn sống xanh sạch đẹp cuộc đời. Tham gia sân thơ này nói vậy coi bộ khó. Không có tấm lòng trọng bạn, yêu thơ bạn ngang với yêu thơ mình, không thị phi, ganh ghét, đố kỵ và càng không thể cầu cái danh cái lợi hão huyền..thì mới tay nắm được tay nhau mà nghe tiếng lòng nhau. Tôi đi theo anh Hoàng Xuân Họa, nhìn ngắm anh say mê đọc chọn thơ bạn, tưởng thưởng mình những câu thơ hay của bạn mà anh nâng niu chăm chút, hàng trăm câu cho mỗi tập sách Thơ bạn Thơ, tính đến nay đã ba đầu sách, mỗi đầu sách trăm câu thơ hay, vị chi đã ba trăm câu thơ hay..Bạn cứ thử đọc chọn trong hàng ngàn câu thơ của bầu bạn mình rồi chọn vài trăm câu hay..bạn sẽ thấy tấm lòng người thơ Hoàng Xuân Họa thơm thảo tình thơ cỡ nào..Phẩm hạnh ấy mang thương hiệu Hoàng Xuân Họa chính là phẩm hạnh của tình yêu thơ chân chính, phẩm hạnh của người làm thơ bao dung khiêm nhường đã tôn vinh đức cao cả của thi ca..Phẩm hạnh ấy đã ban cho tôi giải pháp tu thân và tôi đã nợ Anh những thu hoạch tử tế. Cảm ơn anh trai Hoàng Xuân Họa về tấm lòng với thơ, tình yêu bạn thơ, tài nghệ làm thơ và về tất cả những gì thuộc về thơ..

VƯỜN THƠ NĂM NHÀ
Thơ HOÀNG XUÂN HỌA
Nguyễn Nguyên Bảy, đò đưa

1. MƯỜI BÀI HAIKƯ
(song ngữ)

1. Hạt sương
treo ngọn cỏ
thu nhỏ bầu trời

1. A bead of dew
Stagnating on top of a grass
It mirror whole sky

2. Tam Đảo, Ba Vì
sáu bầu vú mẹ
sữa tràn đồng xanh

2. The chain of mountains ,
Tam- Dao Ba-Vi
That looks like six - milky breasts
Overflowing with milk throughout green fields

3. Chiếc lá rời cành
kéo cả trời xanh
cắm đầu xuống đất

3- A leaf falls from the branch
As if it is pulling blue sky
Diving into land

4. Trăm con suối trong
hành tội dòng sông
biển Đông thu lợi

4- Hundreds of clear stream
Making a river labouring hard
But the sea enjoy so much

5. Hai mảnh trăng vỡ
rơi trúng ly trà
tròn trong đáy chén

5- As if two pieces of broken moon
Dropping just at the cup of tea
Then this turns round lying on the cup bottom

6. Những cánh cửa
đóng im ỉm
bưng bít ngôi nhà

6- The doors
Persistently shut silence
And conceal the house in

7. Ấp ổ trời tròn
muôn vì sao nở
khắp trời lon ton

7- It is brooded by a sky nest as well
Thousands of star open twinkling

8. Đàn sâu róm
gặm…
lõm mùa xuân

8- A flock of caterpillars
Which chews nature green
That makes Spring being concave

9. Em hẹn chờ Cống Vọng
tôi lạc đường sang tận Mới Mơ
vẫn Bạch Mai đến giờ

9- You were waiting for any hope
I falsely dreamed of another one
This let me still have nothing now

10. Tiếng gà sang canh
đu đưa nhịp võng
ru ngàn sao xanh

10- Cockcrow let hammock dangling
Being a song for beloved baby sleeping alike
(Minh Khuê Các chuyển ngữ tiếng Anh)
 

2. TRẢ NỢ 1

Tôi xin trả gió cho mây
trả sông cho suối, trả cây cho rừng
tháng năm xuôi ngược đã từng
trả muối cho mặn, trả gừng cho cay

đời vơi đong đủ cho đầy
trả tối cho sáng, trả ngày cho đêm
trả thương cho nhớ dài thêm
trả thuyền cho bến, bậc thềm trả trăng

trót vay chút tím bằng lăng
tôi trồng trả phố xanh bằng hàng lim
trả mất cho kẻ đi tìm
trả cành cho lá, cánh chim trả trời

không vay tôi vẫn trả đời
tôi khờ
tôi dại
tôi người
trắng tay 

Ngày 10- 3- 2000

3. TRÁCH THÁNG NĂM 

Tháng năm nắng, tháng năm mưa
tháng năm vừa tới lại thừa tháng năm
đợi chờ héo mấy con trăng
buồn vung cá quẫy sủi tăm mặt hồ

lộc vừng chín ngọn sóng xô
rắc đầy mặt sóng, đỏ bờ xác hoa
chông chênh ghế đá một ta
đợi người, người mải đi xa hút trời

mặt hồ sóng rộn đầy vơi
ta ngồi đếm sóng vời vời dửng dưng
người đông trước mặt, sau lưng
hồn ta xoáy gió vỡ từng bóng mây

tháng năm vơi, tháng năm đầy
tháng năm trống rỗng nhường này… tháng năm

4. KHÚC MƯA NGÂU

Cơn gió đẩy chiều xanh mơ mùa gió
sóng Hồng Hà gấp gáp thả hồn trôi
lòng bỏ ngỏ bờ hoang mềm lối cỏ
mây sa đà về miền ấy sa mưa

trăng mùa lũ, liềm trăng căng mùa lũ
rót đầy sông lai láng chảy như  thừa
em tắt bếp bờ yêu lòng tịnh đợi
anh vội vàng sợi chỉ rối tình xưa

bùng binh nhớ ngã năm dài dải nhớ
xe thời gian cuống quýt sục sôi mùa
bao niềm tin gửi bờ hoang cỏ áy
đổ vào đêm tụ bạ mớ tua rua

lòng thầm ước đừng ai giăng lời hứa
chút vàng phai nhuộm hoàng yến xơ dừa
đôi bờ lở, tình si đôi bờ lở
sóng nhom nhem vỗ quá độ thêm lừa

chuông chùa đổ rung cầu vồng bảy sắc
hàng cây run, con phố lẻ loi gày
tiếng sấm xeo, tháng bảy thầm lại nhắc
anh thôi đành ngâm khúc nhão ngày ngâu.

5. CẮN

Cấy thêm răng cho chắc bộ hàm
để cắn vào bể đời rơi nước mắt
cắn nụ hôn em thắm thiết giả vờ
lục xì trái tim si cuồng mối mọt

mùa xuân quy y chăn gối
rối niềm đau
mớ bông tái sinh độn thêm làm ấm
“thượng đế” à ơi cứ thế tiêu dùng
em được thể phun nhiều gian dối
những lời diều quạ thờ ơ
ai người tiêu hoá!

Ơi biển rộng sông dài…
rộng dài đích thực
chớ gồng mình nhắm mắt với chiêm bao
giấc mộng khan chảy tràn gối mộng
mơ ước hoài ngoảnh lại vẫn tình không
tình không tang trống
tình không điệu kèn

răng đâu răng
răng hãy cắn
cắn vào nhỏ nhen bủn sỉn
mùa thu

 
6. TẠI THẰNG BÁN TƠ
Đề tặng NNB & LPL

Hai người thơ bỏ Hà Nội ra đi
bỏ đường Cổ Ngư xanh mơ cổ tích
bỏ lại vầng trăng rơi nhàu từng tờ lịch
“chợ hôm trễ yếm”(*) mãi trời Nam

mỗi lần đi qua dốc Hàng Than
vẫn nghe gió say sưa câu hát
“Em đi làm ca ba...”
rỗng hoang đường chiều Yên Phụ.

Hai người thơ bỏ Hà Nội ra đi
mang nỗi buồn phải xa “Cẩm Chỉ”
xóm Hạ Hồi đau mấy “Tình thu”
đường Nguyễn Du bơ thờ hoa sữa

hồn cốt một thời vơi một nửa
từ buổi người thơ mũ, nón ra đi
“Cầu gió, Mùa yêu” ai bắc
chỉ tại “thằng bán tơ”...!

Đêm 22 - 10 - 2010
(*): Những chữ trong ngoặc kép là ý thơ và đầu đề
các bài thơ của NNB & LPL

7. NGƯỜI THƠ TRỞ VỀ
Tặng nữ sỹ Lý Phương Liên

Người thơ trở về sau mấy chục năm xa
Hà Nội rét run môi Hồ Kiếm
sóng xanh chao cồn cào Tháp Bút
đầu Hàng Khay trơ gốc sấu già
xưởng cơ khí mọc đôi tòa tháp
không còn nữa ca ba
Ca Bình Minh người thơ từng thức
trò chuyện với Thúy Kiều
điểm mặt Sở Khanh
Sở Khanh thời nào cũng có
chúng vẫn đông như cỏ!
dối trá vòng quanh
lừa Kiều ra khỏi lầu xanh
song đẩy Kiều sang bia ôm, nhà nghỉ
và đồng tiền...
đồng tiền ngổn ngang phí lý
sấp ngửa trắng đen...

Đêm mùng 3 Tết Tân Mão

8. CHẤP  TẤT
(Viết sau khi đọc “Linh Hồn Lang Thang”,
tiểu thuyết của NNB)

Anh chấp tất: mưa vùi bão dập
biển sóng thần chà đạp bờ đau
em có giỏi lật nhào trái đất
đè bẹp anh, anh vẫn gật đầu

anh chấp tất: lũ tràn, lũ ống
nhấn chìm anh trong vòng sóng cuộn cào
em cứ việc sạt đồi nở núi
vuông ngực gầy anh chịu đựng có sao

anh chấp tất: cầu vồng rêu trơn, lửa cháy
đạn xé, bom rơi, sấm nổ, sét gào,
em cứ việc B 52 quây bom tọa độ
có tan thây, anh còn lại linh hồn

anh - “Linh Hồn Lang Thang”(*) dọc ngang trời đất
chỉ cho núi biết, sông hay: đâu quỷ, đâu ma
lịch sử vô tư, khó bề em che giấu
đuôi cáo già giẫu mãi cũng thò ra !

9. TẾT MỪNG TUỔI MẸ

Mùng một Tết con xuất hành mừng tuổi mẹ
sáu mươi năm, mẹ vẫn tuổi ba ba
vuông đất hẹp mẹ nằm hiu quạnh quá
cỏ rối bời nhần nhận đắng sương sa

nơi mẹ nằm, xung quanh toàn người lạ
ai cũng tuổi cao, ai cũng mất khi già
chỉ riêng mẹ mất thời xanh trẻ
mái tóc xanh mươn mướt buông xòa

sáu mươi năm, trên hai mốt nghìn ngày qua
tấm bia đá phai màu bạc phếch
con bây giờ đã sang tuổi bảy ba
tóc pha sương, thân lùn đi đôi khấc

đời chẳng có gì, chỉ toàn thấy mất
châu báu không, cũng chẳng tài ba...
bao lì xì hình chú mèo đỏ gấc
con kính dâng...
sao mẹ mãi chẳng cầm?

Mùng một Tết Tân Mão (2011)

10. LẾCH HƯỚNG

con đường lệch hướng người đi
dòng sông lệch hướng con đê ngang tầm
tháng mười, ngày lệch tháng năm
mặt trời lệch hướng vầng trăng bốn mùa

bây giờ lệch hướng ngày xưa
bao nhiêu rồ dại đổ thừa cho nhau
riêng ta chẳng biết về đâu
đằng trước thì thiếu, đằng sau lại thừa!

11. SÔNG CÁI BÂY GIỜ

Xưa cò thả nắng đầy sông
con đò chở trắng mây bông ngược dòng
anh chìm đáy cát Sông Hồng
má em vương một lối vòng tóc mai

bờ mi vồng thắt luống khoai
ngọn tre cong vút, ngô cài dáng mây
môi hường đỏ rụng ánh ngày
mỗi lần về, thấy em ngây ngất mình

anh và ngọn cỏ gà xanh
chọi nhau nát vụn một cành tiếng ve
vẫn đây xanh thẳm triền đê
mà sông cạn rốc khê khê cánh buồm?

mỏng tang đôi cánh chuồn chuồn
hỏi nguồn mắc cạn giữa nguồn nào đây
hỏi trời, trời trĩu chì mây
hỏi người người chỉ đó, đây… chỉ bừa

12. CHIỀU BUÔNG CÁNH LÁ

Thác đổ trắng xô bờ bọt trắng
trôi về đâu dòng suối âm màu
dải mây bông đôi ngả về đâu
gác đỉnh núi xanh trơ gió tẻ

mây biệt mây bay về phía bể
bóng chiều đi nhạt cánh chim câu
mảnh trăng liềm bay ngang chiều xế
trái bóng bay xoay tít địa cầu

ai chẻ đôi hai triền núi đứng
pha hoàng hôn tê buốt ngàn lau
mãi ngày đi lạc đâu bờ sậy
thả chút hồn nhạt mãi kiếp sau

ngày trống rỗng buông hình cuống lá
rơi và rơi... rơi biết rơi đâu...

13. BÁI LÉN YÊN TỬ

Anh chưa được đến Yên Tử một lần
bởi không đủ duyên may chầu đất Phật
cũng bởi nghèo không tiền vé để đi
đành ngồi nhà chắp tay bái lén

hứng nước mưa đổ đầy năm cái chén
Phật Thánh ơi chứng giám tấm lòng này
hay Thánh Phật cũng như người đãng trí
mải thả hồn nơi mâm cúng… cỗ đầy?

Hỡi chùa Đồng có gì linh ứng
mãi mây bay lạnh ngắt như đồng
suối giải oan - sao vẫn đời oan ức
chảy về đâu mười sắc, một không

giữa rừng xanh hình như cộn sóng
vỗ ầm ào mòn sạt bờ lau
hỡi non thiêng chen mây mà lộng
mà ạt ào giông tố xói bờ đau!

14. SÔNG NHẠT NHÒA

Sông xăng xái tìm mây in dòng chứa
thu cuộn vòng tong tả thả đò đưa
chiều gặm nát cả buổi chiều thừa mứa
phết màu hoang nhú chồi cũ sai mùa

mây đỏng đảnh đốt trời sông đỏ lửa
chút vàng mơ, từ phút mộng ngày xưa
bởi tháng chín mải đu đưa lời hứa
trái tim thu thêm thắt nhạn bỏ bùa

anh cần chanh, em đem khế dầm chua
đo được mất cho ai người sắp sửa
sông nhạt nhòa im dòng chảy lưa thưa
bờ tỉnh mộng xoay hồn ai đó nữa

gom ngày xưa đền cho ai một nửa
nửa còn thừa để đó đợi ai mua
ai có thể gồng mình vơ núi của
khói lam chiều tung ảo mộng vào mưa!

11.2012

15. TRÁCH NOEL

Em thủy mạc nét mồ côi tôi giá lạnh
vỡ hoang chiều rắc mảnh heo may
mùa thu vội theo dòng sông xiết
phút tạnh lòng lạc lối giữa tình say

mây đan khuyết bầu trời ai nào thấy
cánh cò xa bải hoải biết về  đâu
đông lại tới gọi ông già tuyết dậy
đem lạnh lùng thả ánh mắt bồ câu

gió tròn trịa se mềm nhung nhớ
tải vài câu chăng chắc không màu
bình phương tích gặp mùa sóng dậy
cầm tay nhau chẳng chút lũy thừa nhau

nay tìm về nơi góc phố ngày xưa
nơi ánh mắt đung đưa nhiều kỷ niệm
hai mái tóc rẽ về đôi ngả
để tháng năm hoài nhớ Giáng Sinh mùa

không theo đạo, anh chẳng lễ nhà thờ
em theo mẹ vào thánh đường xưng tội
hút bóng bay... đêm đứng ngẩn chờ ngơ
Chúa được em còn anh… kẻ mất !

16. LẠI NĂM MỚI

Nào năm mới
mới gì hơn hay vẫn mới cũ mèm
mới cà chớn, hoang đường sinh sự mới

mới giả vờ, mới con cá thờn bơn
thân mỏng dẹt vây dương tua tủa
da nhẫy trơn rất khó nắm cầm
mới để rồi sầy xước, mới lơn tơn

như vốc đất ném lên trời tinh tướng mới
thiên hạ tưởng, thiên hạ sướng, thiên hạ rồ
đào toét nở, sâm banh bôm bốp nổ
mới đôi ngày phù phiếm… mới giời ơi!

Ta hằng ước: từ khi mười tám tuổi
mới bầu trời, mới đổi thay sao
mới mặt đất, cả tình đời tươi mới
đâu cần chi? Chút mới…! Mới theo mùa!

17. HÓA VÀNG

Xòe que diêm hóa vàng
ngọn lửa lém dần từng hình Diêm Vương Thập Điện
khói xanh bay lên trời
khói vàng là mặt đất
chiêu chén rượu lên đống tàn tro
xanh thêm ngọn khói
xin thánh thần đừng hỏi
không một tờ tiền bẩn ở đây
không là tiền mua quan bán chức
cũng không là tiền trúng lô đề hay cho vay nặng lãi
không là tiền buôn lậu bất nhân
cũng không phải tiền ăn hối lộ...

tiền sạch trăm phần trăm
tiền “nhuận bút” vợ cho...
do làm thơ nịnh vợ
mua giấy vàng cúng tổ tiên
xin tổ tiên đừng coi lòng con - tiền giả!

Xòe que diêm con hóa
xòe que diêm...

18. TRỞ LẠI SÀI GÒN

Gối đầu lên chợ Bến Thành nghe gió hát
khúc chiều đi mê mải mấy con đường
hoàng hôn rối, màu nắng cũ còn vương
nhịp sống thở hòa nhịp đời trăn trở
ráng vàng mây trong hồi hộp hẹn chờ
ba mươi năm, hôm nay anh trở lại
rong cánh hồn bát ngát một niềm mơ
dù em muốn thay tên gì chăng nữa
trong tim anh vẫn nguyên nghĩa một Sài Gòn
dòng sông trắng vắt mình dâng cho biển
rạch và kênh chằng chịt những mảnh hồn
em Bến Cát kênh lòng anh Bến Nghé
anh đợi chờ ngày mới sẽ hừng lên./.

Chiều 4/10/2014

19. GHI TRƯỚC SÀI GÒN

Hai giờ bay đã đường băng hạ cánh
trước Sài Gòn lòng những thấy chênh chao.
trên vai áo còn ngấn bụi đường Hà Nội
thoang thoảng mùi hoa sữa vương theo.

có chút gì trao nhau ngày gặp mặt
sông chảy ra, con gió chướng thổi vào.
chút ngộ nhận, tưởng mùa thu của quý
đem điểm tô cho sắc gió ồn ào.

trời Sài Gòn vốn trong veo ý nghĩ
rất khó bền sự thêm thắt hanh hao.
cầu Thủ Thiêm em thủ vai gì nhỉ
đến khi nào với được tới trăng sao?

gió công viên chà hồn hoa sứ vỡ
dải mây mưa lay sóng mắt cồn cào.
chiều vội vã đẩy ngày đi vội vã
đêm Sài Gòn nửa thức nửa chiêm bao!

Ngày 5/10/2014

20. HỘI LIM CUỐI CHẦU

Mùa xuân má ứng hồng tươi
lung linh tia nắng ngọt môi ai tìm
trời xanh thăm thẳm cánh chim
xé rào anh tới hội Lim cuối chầu

chen chen mấy ả Thị Mầu
liếc xuôi liếc ngược, liếc đâu cũng tình
anh đi… đi mỗi một mình
cái xe máy mượn với bình rượu thơ

khật khà khật khưỡng anh mơ
Trương Chi khoe sáo, Tấm giơ khoe hài
Từ Thức tính một tính hai
cõi trần cũng tiếc Bồng lai cũng thèm

vắng người nên đỡ phải chen
anh leo Quán dốc, anh men qua cầu
cái cầu dải yếm chín màu
buộc anh trăm nút còn đâu lối về?

Tháng 2 - 2011

21. GHI Ở ĐỒ SƠN

Sóng cồn cào vỗ hoang bờ cát
anh cồn cào đêm trắng Đồ Sơn
núi Rồng chín ngọn anh chỉ một
một mình anh chim sẻ lạc mùa

đảo Dấu ngoài khơi giấu em đi đâu
chim mỏi cánh đảo chiều Văn Úc
tia nắng vơi hút bóng con tàu
phía bờ xa tình em mấy khúc

khúc nào đầy trăm, khúc nào chín chục
thủy triều dâng mấp mé bờ anh
thắt lòng đợi thăm thẳm trời xanh
em không đến, con dã tràng bò đến

những mảnh vỏ sò, vỏ ngao, vỏ hến
sóng bào mòn trắng cát bờ phơi
em tự do giông bão tít mù khơi
xô đạp anh vào biển đời trống rỗng!

22/7/2014

22. VIẾT KHÔNG ĐỀ

Ta - kẻ vãng lai qua thế gian này
choáng ngợp đời phút tỉnh phút say
hót gió đổ sông Ngân gieo trồng củ quả
bung lòng mình băm bổ phới phơi trăng
ai thừa kế chữ đức
ai thừa kế chữ tâm
tung trời hoen gỉ
kéo đông về héo quắt cỏ may thu
mọi hiện tại mai này đều cổ tích
buông mấy câu thơ rối bối bòng bong
bốn phương đời vũ vần trống rỗng
môi se dòng cạn cộm sóng lòng
đông chí chát chiều hoang, xuân sang hạ
thi mi ma mị cuống nhau buồn
đầu ung nhọt tay vẫn quờ hưởng ứng
để rối bời sa sút quặn ngày đau
hình như trái đất có hai thế giới
một thế giới nỏ mồm, một thế giới nín câm
thế giới của những người hiền
và thế giới của những người thủ ác
điêu ngoa lấn át thực thà
chồm chỗm những cái đầu mưng mủ
chèo lái màn sương băng hoại tả tơi rừng
gặt về mấy đám mây rơm rạ
héo quắt mùa sinh
hỡi đời, sao còn mãi vấn vương
ăn theo Thúy Kiều bán thân lâu đến vậy
gì thì gì Thuý Kiều chỉ là vợ mướn
bán thân hết thời này, bán tiếp cho thời kia
nếu Nguyễn Du sống đến giờ…
chắc ông sẽ quăng Kiều vào sọt rác!



23. THÁNG CHÍN MƯA

Lĩnh tháng lương còm cất chưa ấm ví
tháng chín đã sa mưa
cây cải ơi,
định dông về trời ấy cải?

con và anh ngược xuôi chạy vạy
mưa hắt tràn mi
gió lật tung ao mưa, ngực ướt, ví ướt
mọi đồng tiền dính bết vào nhau

tháng chín ơi, buồn vãi nước
xình xĩnh đêm ngày lướt thướt tuôn mưa
cây sấu bên đường vung vinh trái chín
cây phượng già đổ vật chặn lối đêm qua

cầm mớ tiền còm đi đóng thêm viện phí
người thu ngân chê xuống chê lên
họ mắng anh cù lần
“tiền mà để ướt”!
Xưa nay anh đâu biết giữ tiền
tiền vào tay anh như gió vào nhà trống

nhìn em nằm bất động
chằng chịt dợ dây
dây mồm, dây mũi, dây cắm ven tay
em thở bằng dây, em ăn bằng ống
nước uống đường truyền
bài tiết bằng xông
bệnh viện đông như họp chợ
hơi một tí là tiền
phát điên lên được!

Tháng chín ơi...
mưa đến lắm?

Thứ sáu -13 -9 -2013


24. TRÊN BỜ NAM SÔNG CÁI

Ta lang thang trên bờ nam sông Cái
dọc triền đê theo bước nắng vàng trôi
bóng mây bay theo lục bình chạy ngược
quanh quẩn hoài như thế mãi sông ơi!

Ta suốt kiếp quăng minh vào bến ảo
mắt lá răm em liếc rách hồn trời
trước bến vắng đợi chờ hoang bến vắng
ngày lập lờ theo nẻo trắng khơi vơi

cỏ may dựng găm lên trời giáo mác
mây xa khơi đong chật cứng khung đời
khoé môi thắm rực một vùng ráng đỏ
âm nụ cười âm cả mấy niềm vui

đồng lúa xanh ngày xưa giờ đâu nhỉ
ngọn heo may xào xạc cháy thành lời
trống và phách tháng Giêng vui đình đám
đôi cành hồng xa xỉ chút bùng khơi

sông đầy vơi sông trôi đi mải miết
con sóng dồi chà đạp khắp muôn nơi
đống rơm mục chẳng thể mồi thành lửa
ta quay về cầm nửa giọt trăng rơi.

7/01/2015


25. LỤC BÁT CUỐI NĂM

Em đừng mưa nữa bóng mây
để thêm lay lắt chiều gầy hoàng hôn
bập bùng chi mãi gió nồm
để ngày cạn dốc gợi hồn chênh chao.

Em đừng thăm thẳm chiêm bao
để mây đơn chiếc để sao tỏ mờ
canh tư còn rót bơ vơ
quăng thêm ước vọng vào bờ hư vô.

Em đừng mơ mãi giấc mơ
giấc mơ ngày cũ lượn lờ canh năm
đêm nay đâu phải đêm rằm
xin em đừng mãi chăm chăm lên chùa.

Em đừng gặm mãi ngày xưa
ngày xưa cũ kĩ dư thừa rồi em
mãi thôi dở giăng dở đèn
mãi thôi nước đục đánh phèn làm trong.

Em đừng đi mãi đường vòng
đường vòng vô lối khó hòng khúc vui
để thêm mây gió ngậm ngùi
bay quanh, lượn quẩn để rồi về đâu?

31/12/2014


26. VIẾT CHO NGÀY CÁ

Tháng tư đến - tháng tư ngày cá
cá một ngày - đứng cá quanh năm.
đừng bắt bóng cầm mây trí trá
đêm mù mây chòng ghẹo cả trăng rằm.

Cây đa cuội, cây đề luôn cùng cuội
cả vườn trần thơn thớt lẻo mép môi.
gió chuyển cữ đưa niềm tin về cõi
Cuội quay về cả miệng ngoạm mâm xôi.

Đường với xá cứ như đường chọc tức
chẳng thể nào qua khỏi cọng rơm khô.
Cuội lú lẫn. Cuội một mình ao ước
đời nổi trôi huyền hão mải mê chờ.

Thắng tư tiếp cò quay cua cá
tít thò lò xoay ngả xoay nghiêng.
nhân gian hỡi ! Đừng tin trò xấp ngửa
tháng tư còn... đâu nữa tháng tư thiêng.



27. TA!

Biết nói gì thêm nữa bây giờ
ta đã từng một thời cam chịu
mặc bèo dạt sóng xô muôn nẻo
để bây giờ cọc cạch tấm thân

cầm dùi trống gõ hồn mình ta hỏi
nhịp nào đánh thức, nhịp nào cầm canh
gióng thế mãi tưởng đó lòng thành
cho ai biết cho ai chia sẻ

ta hoang dại cả thời xanh để
tháng năm thanh tịnh trái tim mình
cong lưng uốn mây chiều xám ngoét
trống phách khua ù cạc cõi mừng…

ta lỗ vốn, kiếp này ta lỗ vốn
tay khư khư nắm một khối mơ hồ
giăng tơ nhện giữa ngõ chiều hoang dại
bện nỗi mình khăn vấn chín tầng khô

ta làm gì để tổ tiên lo ngại
mành đất cằn thế chấp nốt rồi ư
ai trắng đời, ai lời ai lãi
trái khoáy con đường, đắng ngắt dòng mương

sao cứ mãi như gà mắc tóc
móc túi đêm bán thốc cho ngày
thoả mãn mình bẻm mép cơn say
ngất ngư  uống, ngất ngư nhai cuồng cuống

ta là ta...  một kẻ khù khờ!


28. BỜ ANH, BẾN EM

Mây xanh rớt đụng mái chèo
nhuộm xanh cả những đám bèo mê trôi
sông em mải nước đầy vơi
thuyền anh vượt sóng không lời chênh chao

bờ em thăm thẳm khát khao
sóng anh vỗ nhịp lòng lao chao lòng
con đê năng nổ lượn không
trái tim lỗi nhịp ước mong mà gì

mùa xuân gieo nhớ mỗi khi
để cho mùa hạ thiên di lối vòng
đầy tay mùa cũ ước mong
cây cầu em bắc vào không bất ngờ

hình như có chút ngu ngơ
con tim trống rỗng lạc bờ bến xa
chuốc vui mòn cả tháng ba
vấp làn mây trắng Thiên Hà cuộc chơi

thôi đừng em nhé sao rơi
cột anh vào giữa cổng trời nắng tan
mùa xuân còn mãi mênh mang
anh và con sóng tác tan mấy chiều

sông xanh mòn mỏi bờ yêu
bến hoang bừa bến với nhiều hoàng hôn
núi tây mây vón cục hồn
chéo bờ cánh én dập dồn giăng ngang

sẽ sàng bến vắng thuyền sang
ném hoang ánh mắt vội vàng vào mưa
trở về ôm mộng ngày xưa
bê tông mùa cũ có thừa chi đâu

muốn đo một chút nông sâu
cái cần câu nhỏ anh câu bầu trời
thì em cứ gặt tháng mười
tháng ba, ngày tám để rồi phần ai./.

2/4/2015


29. GHI BÊN SÔNG HẬU

Nắng vàng rót mật đầy sông
sông xuôi lờ lững nước ròng ròng thêm
Hậu Giang khoé sóng êm đềm
dừa xiêm cánh lá vẫy mềm bờ mây

hình như tiếng gió không bay
tiếng mây chan sóng vơi đầy đan nhau
tiếng trưa hối thúc qua cầu
tiếng chiều gọi nắng tô màu thế gian

sông em xanh đến nồng nàn
lòng anh gửi sóng đa mang lối về
câu hò em bỏ bùa mê
người vui kín chỗ, người khê khê buồn

người gieo mặt nước mảnh hồn
hồn vin sợi gió, sông ôm sóng trào
rặng dừa thấp, rặng dừa cao
hoang hoang nắng mật dạt dào bến sông

đêm nay như đã phải lòng
bến Ninh Kiều đã hằng mong ít nhiều
Cần Thơ ríu rít bờ yêu
lòng anh mắc lưới giữa chiều Cần Thơ.


30. QUA CẦU DÂY VĂNG

Dây văng cầu bắc qua lòng
xe anh đã lượn một vòng cầu em
cầu em như lạ như quen
hồn anh vạt nắng cố chen qua cầu
qua cầu chẳng biết về đâu
cầm mớ chỉ rối để rầu để mơ
thôi đành một bối vò tơ
kẻ đi người ở còn trơ cây cầu,

(Viết khi qua cầu Mỹ Thuận, Tiền Giang)
30/11/2014

Tủ sách THƠ BẠN THƠ
VƯỜN NĂM NHÀ/ Thơ Hoàng Xuân Họa
Nguyễn Nguyên Bảy, đò đưa