99 BÀI VĂN NGẮN MỞ LÒNG / Bài 28/ Thủ Thỉ Với Thơ Mình..

Nguyễn Nguyên Bảy

99 BÀI VĂN NGẮN MỞ LÒNG
Bài 28. Thủ Thỉ Với Thơ Mình..

A. Với Sen Thơm

Bữa kia vc đang ngồi ngắm trăng, rất hiếm hoi trên thượng một cao tầng nhà bạn, Lý đột ngột hỏi: Theo Anh, bốn câu ca dao này là ca dao cổ hay ca dao tân/ Lý đọc/ 

Trong đầm gì đẹp bằng sen?/ Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng/ Nhị vàng bông trắng lá xanh/ Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn..

Mình lắc đầu: Để mai anh tra tự vị Ca dao Việt Nam. Mà sao em cắc cớ hỏi anh câu khó thế? Lý thủng thẳng: Theo em, bốn câu 6/8 này là ca dao tân. Tân từ thời anh cố nông vuốt bùn đứng dậy sáng lòa (thơ Nguyễn Đình Thi) thành ông Chủ tích xã, chủ tịch huyện, chủ tich tỉnh thì ca dao mới vô ơn như thế.

Tôi đọc lặng ý nghĩ của Lý, ca dao cổ hay ca dao tân gì cũng mặc, mình chép lại ý nghĩ của Lý thành lời đò đưa.

Hút tinh khí bùn mà đúc nên thơm
Nỡ nao ca dao cay đắng thế
Gần bùn mà chảng hôi tanh mùi bùn.. (*)

B. Thân Phận Hoa Nhài

Bài chép này viết khoảng những năm 1970, Xb 1988 trong tập mỏng Thơ Nguyễn Nguyên Bảy, Nxb Văn Nghệ TpHCM, như cố ý gán ghép, hay tự vận số phận mình vào thân phận của Hoa Nhài. Bài chép không vần, hai câu với 12 dấu chấm.

Ướp trà em. Cài tóc em. Mà vẫn khinh em. Hoa nở đêm.
Em vẫn cứ nở đêm. Cho ngon trà. Cho ngọt tóc. Em vẫn cứ là em. Hoa Nhài.

Đọc cho Mẹ nghe. Mẹ không hiểu. Cố giải thích, dù thơ kỵ nhất giải thích, Mẹ vẫn không hiểu. Nhưng khi miệng bất chợt thơ, thì Mẹ gật đầu.

Trời sinh em để tôn đêm
Cớ chi Đất cấm chưng lên bàn thờ?

Và mãi đến 2019, Nhà PBVH Nguyễn Văn Hòa (Phú yên) trong bài viết về thơ NNB đã dành cho hai câu chép Thân Phận Hoa Nhài những lời ấm áp:

" Có những nghịch lý, những cái tưởng chừng như không thể có, không thể tồn tại trong cuộc sống. Vậy mà thực tế không phải như ta nghĩ, chúng ta có thể bắt gặp rất nhiều những nghịch lý, trớ trêu đang tồn tại, hiện hữu ở quanh mình. Bài thơ " Hoa Nhài của Nguyễn Nguyên Bảy là một ví dụ điển hình cho những điều vừa nói ở trên.

Bằng thủ pháp nhân hóa, tác giả đã đặt ra vấn đề về sự tồn tại và sự tự thức, sự cam chịu và sự nhẫn nại của hoa Nhài. Khi hoa ý thức được vị trí, giá trị của mình trong đời sống.
Bài thơ đã là một đúc kết đầy ám ảnh, thì hai câu ngẫu hứng có sức nặng và chiều sâu tư tường hơn nhiều. Đó là sự khái quát từ đời thực tạo nên những réo rắt, day dứt hồn người.

Trời sinh em để tôn đêm

Cớ chi Đất cấm chưng lên bàn thờ? 

Trời, Đất và Đêm là những đối tượng vĩnh hằng của tạo hóa. Em/ Hoa sẽ sinh trưởng và phát triển trong vòng quay của vũ trụ, Đất Trời. Em/ Hoa sinh ra trên cõi đời này có nhiệm vụ cực kỳ cao cả "tôn Đêm" - làm đẹp - làm cho đêm có ý nghĩa. Vậy mà đất lại cấm ngăn, Đất lại khắt khe, nghiệt ngã, tẩy chay, bài xích, không được tôn trọng Em/ Hoa. Đó là điều bất công, phi lý. Nhưng em chỉ là phận hoa cỏ, thấp cổ bé họng thì sao dám kêu đòi, sao dám chuyển xoay? Xót xa thay! Đáng buồn thay!

C. Cuộc Thêu

Câu thơ của Lý " Em muốn anh như bàn tay/ Xòe ra là gặp", khá hay trong bài thơ khá nổi thời 1970, đăng trên nhiều báo chính thống ở Hà Nội. Lý là Lý Phương Liên tên đầy đủ. Mình, BNN, đã cắt lưu những mảnh báo in bài thơ ấy, có một mảnh, hình như tờ Nhân Dân, bên lề bài thơ (chữ ai đó hay là chữ mình hồi ấy?) mình đọc được mấy dòng ghi bằng bút chì, nội dung chẳng ăn nhập gì với bài thơ, đọc mãi không hiều, 50 năm sau (2019) vẫn chưa vỡ chữ, xin chép lại, nguyên văn, dưới đây:

" Em có ước tình: Em muốn anh như bàn tay/ Xòe ra là gặp../
( Thơ Lý Phương Liên), thì buồn vui gì cũng ăm ắp bờ yêu..

Cuộc Thêu

Tơ buồn thêu cuộc tình buồn
Chưa xong sợi chát đã luồn sợi chua 
Buồn ư? Bỗng lạ lùng chưa
Tấm yêu nở ngát một bờ hoa yêu.."

D. Thơ Là Thơ..

Vc mình hay thơ thẩn chọc ghẹo, tiếu lâm nhau..trước riêng tư. Bữa kia, Nàng buột sướng thơ mình: 

"..Nắng non lấp ló ngoài mành ngẩn ngơ/
Nắng ơi Người muốn đọc thơ/
Tình yêu viết hết bao giờ mà mong/
Con gà đẻ một trái hồng/
Còn bao trái chín../

Mình phá cười và dân ca "trèo" cung đình: Khoan, khoan, đến lượt anh, bữa nay không phải là Còn bao trái chín ở trong cuộc đời, mà là Còn bao trái chín ở trong.. thập thò../ Thơ Là Thơ / Để anh đọc tiếp: 

(Còn bao trái chín ở trong.. thập thò/

Thơ từ xanh biếc lên bờ

Thân mềm sương áo thững thờ nắng mai

Thi nhân chống gậy..miệt mài..

Nàng la toáng lên: Nỡm..anh../ Chúng mình lặn chìm vào riêng tư..

Nguyễn Nguyên Bảy
99 BÀI VĂN NGẮN MỞ LÒNG
Bài 28. Thủ Thỉ Với Thơ Minh..
Sugar Land Houston Texas Hoa Kỳ. July 2021.