Sách thơ VƯỜN NĂM NHÀ,2/ Phần văn bản Nguyễn Minh Khiêm (1)

VƯỜN NĂM NHÀ, 2
  Phần Văn bản NGUYỄN MINH KHIÊM/ 1/

nguyễn nguyên bảy, đò đưa
CÂY THƠ NGUYỄN MINH KHIÊM

Tôi có nếp quen bất kỳ đọc thơ của ai cũng đều có ghi chép thu hoạch cho riêng mình. Đương nhiên là thu hoạch mục đích học hỏi. Nhưng những ghi chép thu hoạch về thơ Nguyễn Minh Khiêm ngoại lệ, sẽ công bố dưới đây, với hai minh bạch cũng rất riêng tư.

+ Nguyễn Minh Khiêm ở xa, mãi tận vùng sâu Thanh Hóa, nên chưa một lần và thật khó, kể cả sau này, có dịp về Thanh, anh em vui trọn một đêm thơ. Nhưng tôi đã thư / alô cho NMK và đã công khai trên Vandanbnn khi giới thiệu thơ NMK, rằng: Tôi thật sung sướng và tự hào được là bạn thơ và được đọc thơ của Nguyễn Minh Khiêm, một người thơ thực tài đã viết được những bài thơ thơm ngát hương hoa, mở lòng tử tế, tựu thành trân quí.

+ Tôi đã gửi bản thảo thơ của NMK đến các bằng hữu của tôi, có tài và nhiệt thành thẩm thơ bầu bạn, năn nỉ giúp tôi viết khúc đò đưa thơ Nguyễn Minh Khiêm. Tuy nhiên, vì một lý do e ngại nào đó, bầu bạn đã không trợ giúp tôi, nên đành lòng tôi lại phải “đánh trống”, trình làng bản thu hoạch này. Xin bầu bạn mở lòng, hỷ xả và dành chút thời gian chia sẻ hoan hỉ cùng tôi về thơ Nguyễn Minh Khiêm.

CÂY THƠ NGUYỄN MINH KHIÊM

Thơ Nguyễn Minh Khiêm, ngắn (thơ bài lẻ), thơ dài (Trường ca/Truyện thơ) khó đong đếm số lượng (vì quá nhiều), nhưng đong đếm được tình yêu và khát vọng thơ của anh. Tình yêu và khát vọng ấy đã sinh/dưỡng/tự trọng một cây thơ tươi tốt trong Thi Lâm Việt. Tôi tuyệt nhiên không quá lời. Tôi tin mình đã đúng với thước đo công bằng, không một thiên vị. Thơ Nguyễn Minh Khiêm (bài lẻ hay bài dài), đều xây dựng trên bốn chủ đề : 1/ Tu thân đức tin (lập ngôn) làm người tử tế./ 2. Tình yêu làng quê non nước cụ thể cùa người thơ./ 3. Thơ viết về Mẹ (mẹ của riêng anh). 4. Và sau cùng, thơ về chiến tranh, với một cách nhìn của người lính, một cách nhìn nhân bản.

CÂY THƠ NGUYỄN MINH KHIÊM

 Trước hết mời đọc chiêm ngưỡng lá, hoa thơ, theo từng chủ đề mà khi đọc thơ anh tôi xếp chọn.

1.Chủ đề, Tu thân đức tin (lập ngôn) làm người tử tế:

/ Xé trời ra mà sáng / Chớp
/ Đá không thề gì cả/ Nghị lực đá trước mưa, trước nắng../ Đá

ĐÁ (Trọn bài)

Đá không thề gì cả

Nghị lực đá hiện trước mưa trước nắng

Đá không tuyên ngôn gì cả

Lòng đá cất giữ triệu năm không một tiếng ồn

Đá không tô vẽ gì cả

Mở đá ra là tinh hoa vũ trụ

Đá không nói về dáng vóc của mình

Trái đất này chỗ nào cũng đá

Đá không trưng bầy chữ nghĩa

Nhưng đá có tất cả mọi điều thế gian này muốn biết

23.11.2010

/ Rễ lầm lũi trong đất/ Không phải đề biết đất mấy tầng sâu/ Rễ lam lũ, cực nhọc và đen đúa/ Vì tầm cao trên đầu../ Rễ
/ Trăm cây mọc sinh trăm dáng lạ/ Chậm rãi thành cổ thụ nghìn năm/ Si
/ Tiễn người con đê cong lắm/ Hoàng hôn vỡ tím cả chiều/ Tiễn
/ Nhẹ tênh đi vào cõi khác/ Bung mình ra để thăng hoa/ Hoa lau
/ Trắng cho những câu thơ phải chán  nản/ Những câu thơ tự già cỗi bạc đầu/ Hoa lau /
Yến đâu biết cái nhỏ nhoi mình có/ Đã hóa thành quà tặng cả thế gian/ Chim yến làm tổ
/ Kẻ giản đơn đo cây bằng thước tấc/ Cắt da thịt cây để đếm vòng đời/ Cổ thụ.
/ ..Bằng một mùi hương đặc biệt/ Người kia phải bật gọi tên mình/ Dạ Hương
/ Tạc một khối trầm mặc/ Xóc ngược lên vòm trời/ Đa nghìn tuổi.
/ ..Danh dự làm người/ Không thể đi men/ Đi men.
/ Khoét mình ra để vi vu../ Sáo trúc
/ Biết người lớn rồi lại mơ về trẻ nhỏ/ Với con cào cào nhún gãy cả hoàng hôn/ Giữa hai mầu sợi tóc.
/ Nụ cười đi qua/ Tiếng hát đi qua/ Thời gian không hồn cuốn bụi lên trời vẽ tiên phật../? Tự khúc của lá. 

2.Chủ đề, Tình yêu làng quê non nước cụ thể cùa người thơ.

/ Phút giây chợ ngã tư làng/ Bao nhiêu mặt cám, mặt vàng hiện lên/ Chợ ngã tư làng.
/ Đá Mài Mực, Đá Ăn Thề/ Yêu nhau đem cả biển về rửa chân../ Cứ về Thanh Hóa một lần.
/ Một đời bao thứ đánh rơi/ Dây thừng buộc được mình tôi trẻ về../ Cưỡi trâu về lại tuổi thơ.
/ Ruột mình với ruột ông cha/ Từ trong gia phả lột ra mà nhìn../ Thăm bảo tàng quê.
/ Lạ thay cái đất làng minh/ Bỏ quên sợi tóc cũng thành ca dao/ Đất làng mình.

 ĐẤT LÀNG MÌNH (Trọn bài)

Lạ thay cái đất làng mình

Bỏ quên sợ tóc cũng thành ca dao

Lá răm lả yếm cầu ao

Trai làng chạm phải say bao nhiêu đời

Sần sùi một chiếc bình vôi

Suối nguồn hiện đến xa xôi ông bà

Đùa nhau mai thuổng quét nhà

Bỗng nghe đất nước tù và chuyển rung

Thổi bong bòng kết làm rồng

Nhói đau buốt tận thiên cung Ngọc Hoàng

Nhổ cây rau má cổng làng

Bao nhiêu lọng tía tàn vàng lung lay

Quần nâu cởi vắt đáp cày

Thế mà vững chãi thành này lũy kia

Lọt sàng hạt gạo xuống nia

Bao nhiêu sông biển không chia hết tình..

Lạ thay cái đất làng mình

Kẽo cà kẽo kẹt mà thành nghìn năm

Người thành danh, kẻ lỗi lầm

Không ai lạnh lẽo trong tâm hồn làng

Vườn mình rụng chiếc lá vàng

Cứ lo giông bão ập sang vườn người

Sân đình chèo bội í ơi

Mà bền gốc rẽ vào nơi bàn thờ

Quanh năm chỉ ruộng với bờ

Vẫn tường tận hết tỏ mờ trăng sao

Rít chung một điếu thuốc lào

Bao nhiêu dòng họ bện vào thành quê

Bỏ vò bông cải bông kê

Trăm năm chẳng sợ chiêm khê mùa trầm

Khói hương mùng một đêm rằm

Lòng người thênh thản thành tâm thánh thần…

Bàn tay mưa nắng chai sần

Mồ hôi kết tụ đồng gần đồng xa

Kể thành cổ tích dân ca

Cái nơm cái giậm úp qua bầu trời

Gió sương làm hết kiếp người

Khi đứng với bụt khi ngồi với ma

Xin làng giờ được mở ra

Muôn sau được thấy ông cha nghìn đời

Khói hương xin đặt vào lời

Ai người Thọ Lộc vế soi hồn làng..

30.11.2011
/ Đói nghèo bấm nát bàn chân/ Thắp hương gọi mãi mà xuân chưa về../ Cuối thu.
/ Miếng cà nhai tự ngày xưa/ Bây giờ nghe lại vẫn chưa hết giòn../ Dấu quê.
/ Nhật ký làng có bao nhiêu mùa đói/ Đèn kéo tôm găng khắp bờ hồ../ Đêm tầng bốn.
/ Đường cày cong nghìn tuổi/ Giờ vẫn còn tập đi../ Đồng làng.
/ Hòn đá trơ lỳ bao năm tháng lăn qua/ Khi vỡ ra cạnh nào cũng sắc/ Em ơi đừng bỏ làng đi.
/ Về làng dự hội tháng ba/ Còn câu hát đúm đem ra chia phần/ Người được cây lác cây năn/ Người được cây rạ ngâm chân bùn lầy../ Hát đúm
/ Chịu mày đấy mẹ Đốp ơi/ Váy mình cứ bôc miệng người bỏ vô../ Mẹ Đốp
/ Ta vượt đại dương nghèo bằng mái chèo đòn gánh/ Trâu nai lưng kéo lên những cánh buồm/ Giai điệu xe bò/ Chở khúc dân ca vừa đi vừa ngủ../ Hát với cánh đồng

3. Chủ đề, Thơ viết về Mẹ (mẹ của riêng anh).

/ Mẹ giơ tay về phía mặt trời, mặt trời như ép lại/ Ánh nắng bị trẻ ra, từ kẽ tay mẹ tuôn chảy/ Những dòng sông ánh sáng../ Những ngón tay của Me.
/ Yếm lá trầu mẹ ngồi bục cửa/ Nham nhở vết dao tôi băm chặt đẽo cù/ Từng sợi nắng sâu kim qua ngọn ổi/ Quần áo tôi vá víu cả mùa thu../ Bục cửa
/ Con đi mấy chục năm xa/ Mười móng chân Mẹ mở ra hồn làng/ Mười móng chân Mẹ.
/ Nhìn thao bóng Mẹ hao gày/ Bao nhiêu nắng đổ không đầy chum tương/ Dáng người như một giọt sương/ Tôi lồng khung kính làm gương soi đời/ Nghe lá cau rơi.
/ Tuổi tên như khói, như sương/ Bảng vàng bia đá chẳng chương dòng nào/ Chỉ khoe hai tiếng đồng bào/ Mô tê răng rứa chỗ nào cũng đông!/ Bong bóng xuống đồng.

BONG BÓNG XUỐNG ĐỒNG (Trọn bài)

Mẹ tôi bong bóng xuống đồng

Vinh hoa thì mất, bão giông thì còn

Thành trì của cả nước non

Đời liêu xiêu vịn bồ hòn bước đi

Máu xương dâng chẳng tiếc gì

Lá rau hạt muối chi ly từng hào

Vàng đúc tượng thấp, tượng cao

Nón mê chân đất không sao đổi đời

Mở ra góc bể chân trời

Xoay như chong chóng vẫn nơi chiêm mùa

Oản xôi Tiên Phật thờ Vua

Ra rơm bùn đất, ốc cua nuôi mình

Chở che mấy cuộc chiến tranh

Sức cùng lực kiệt để thành hậu phương

Tuổi tên như khói như sương

Bảng vàng bia đá chẳng chương dòng nào

Chỉ khoe hai tiếng đồng bào

Mô tê răng rứa chỗ nào cũng đông

Bong bóng điểm chỉ xuống đồng

Khi là thượng đế, khi không là gì!

22.4.2010

/ Đã qua một lớp người xưa/ Con đi nhặt nắng, nhặt mưa tìm về!/ Đi chợ Hôm Bồi.
/ Cho con một khúc đồng dao/ Vỗ đôi chân Mẹ nhập vào chân con/ Để con đi tới ngọn nguồn/ Nơi nước mắt Mẹ chảy tuôn xuống đồng../ Thắp hương xin Mẹ một lời đồng dao.
/ Tôi đi chuộc lại câu thơ/ Dấu chân trên tóc bạc phơ mái đầu/ Chỉ còn lại cái bã trầu/ Kế thành trầm tích đáy sâu hồn làng../ Câu thơ Mẹ viết.
/ Ngỡ vàng tận đáy biển sâu/ Đổ bao sức lực làm tàu ra khơi/ Nhặt viên gạch vỡ cầm chơi/ Sững người/ Vẫn dáng Mẹ ngồi góc sân!../ Góc sân.

4. Và sau cùng,
 thơ về chiến tranh, với một cách nhìn của người lính, một cách nhìn nhân bản.
 / Mùa xuân đến cho mầu cây bớt đỏ/ Chim về ca cho gió bớt cồn cào../ Bài giảng sau chiến tranh.

/ Chị thấy mình thèm khế/ Chị thấy mỉnh thèm chanh/ Mấy chục năm như thế/ Chị tôi ru bóng mình/ Chị tôi

CHỊ TÔI (Trọn bài)

Cứ mỗi lần gà gáy

Chị tôi lại giật mình

Tưởng anh về gõ cửa

Nên ngọn nến rung rinh

Chị tôi hay nháy mắt

Hay thình lình hắt hơi

Người nhắc nhiều như thế

Chắc chỉ là anh thôi

Chị bảo anh khỏe lắm

Tóc mượt như cỏ xanh

Chắc khi họ báo tử

Đã nghi nhầm tên anh

Chị thấy mình thèm khế

Chị thấy mình thèm chanh

Mấy chục năm như thế

Chị tôi ru bóng mình

Chị khoe anh về bảo:

Em mới thật anh aul

Một mình vẫn chiến đấu

Đến hơi thở cuối cùng!

Rồi chi tôi để lại

Sợi tóc mình bạc phơ

Cạnh Huân chương chiến thắng

Của anh trên bàn thờ

Chị tôi đi về phía

Ngày anh tôi lên đường

Cả làng lại đưa tiễn

Hệt anh ra chiến trường

Giờ mỗi lần gà gáy

Nghe lá vườn sương rơi

Tôi cứ hình dung thấy

Hai người đang sóng đôi .

10-2006/ Những hôm trời trở gió heo may/ Mẹ cởi áo đắp cho từng tấm ảnh../ Chiếc võng

/ Bàn tay mẹ chạm tiểu sành/ Ruột mình chạm khúc ruột mình..ả ơi/ Anh về với mẹ.
/ Tôi aul  bằng câu thơ cát bụi/ Tôi vẽ cho em con đường hình hạt muối/ Tôi vẽ con đường cong qua thời gian/ Đánh lừa em cho nhọc nhằn ngắn lại../ Câu thơ trao nắng.

/ Vết thương đầy thịt đầy da/ Sống mà chẳng biết là ma hay người/ Lời giọt máu

CÂY THƠ NGUYỄN MINH KHIÊM

Cái đẹp cái hay của hoa lá cành thơ Nguyễn Minh Minh còn thật nhiều, nhưng sợ dành hết phần tự chọn của thị/thính giác bạn đọc, nên đành ngưng dẫn, chứ thực lòng còn muốn dẫn thêm nhiều nữa. Thơ Nguyễn Minh Khiêm khiến cảm xúc tôi choáng trong cảm ơn, khâm phục và thực đáng tôn vinh. Cũng vì lẽ ấy, nên phần cội/gốc của cây thơ anh, là các bài thơ dài (trường ca/ truyện thơ) tôi xin không dẫn trích mà chỉ liệt kê tên tác phẩm, và phần thẩm thơ xin tùy bạn đọc. Chỉ có lời thêm: Thơ bài lẻ của Nguyễn Minh Khiêm đã đẹp thế, cớ gì các trường/ tráng ca của anh không lộng lẫy, cao sang..Các trường ca: Bầu trời mầu hoa gạo/ Trường ca Lê Lợi/ Hồi ức một con đường/ aul á bồ đề/ Ba Mươi Tháng Tư/ Thuyền nan/ Làng Thọ Lộc/ Độc thoại dưới tượng đài Lý Công Uần/ Ruột đá nhiều gió hú/ Cộng là 9 bài thơ dài rộng.

Kết bài: Nguyễn Minh Khiêm không chỉ là một Cây thơ. Tôi cũng đã được đọc và giới thiệu khá nhiều bài Văn ngắn/ dài của anh trên Vnadanbnn, và anh còn hứa sẽ gửi tiểu thuyết cho tôi đọc. Cảm ơn Khiêm về tất cả, nhưng gì thì gì cũng chung thủy mãi với thơ, nhé. Thơ bạn làm tâm hồn tôi phong phú hơn nhiều lắm, tình đời tôi tử tế thêm nhiều lắm. Cảm ơn cũng là lời năn nỉ của tôi.

BNN/ Sài Gòn 4.7.2014

Thơ VƯỜN NĂM NHÀ, 2
Phần văn bản Nguyễn Minh Khiêm, 1.
VANDANBNN